درس خارج اصول استاد رضازاده

موضوع: استصحاب/تنبیهات/ تنبیه پنجم

استصحاب تعلیقی بخاطر دو اشکال جاری نیست :

اول : موضوع عوض شده است موضوع در قضیه یقینیه عنب بود و در قضیه مشکوکه ما زبیب است و استصحاب در جای جاری است که موضوع و محمول تغییرنکرده باشد.

دوم : استصحاب تعلیقی در ما نحن فیه معارض با استصحاب اباحه عنب قبل از غلیان است یعنی استصحاب حرمت عند الغلیان برای زبیب با استصحاب حلیت عنب قبل از غلیان برای زبیب تعارض می کنند و آن استصحاب حلیت جلوی استصحاب حرمت را می گیرد و با هم در گیر می شوند و بلکه استصحاب حلیت مقدم است بر استصحاب حرمت تعلیقی چه اینکه ان استصحاب حلیت را هم مشهور آن را قبول دارند و هم ادله عام است مثل کل شی لک حلال و کل شی لک طاهر اباحه عنب قبل از غلیان خواهد شد.

از این اشکال دوم که معارض دارد مرحوم آخوند جواب دادند :

این معارض مزاحم مستصحب نیست بخاطر اینکه در وقتی یقینا هر دو با هم بودند تزاحمی بینشان بود و در وقتی این زبیب عنب بود این عنب دارای دو حکم بود هم اباحه داشت و هم حرمت (و اباحه او قبل از غلیان و حرمت بعد از غلیان ) وقتی عنبی بود هردو بودند چطور وقتی زبیب شد به وسیله استصحاب که این دو با هم جمع می کنید می گویید جمعشان ممکن نیست؟

مرحوم شیخ در جواب می فرماید اینجا مشکلی نیست بخاطر این ها در یک مرتبه نیستند و استصحاب حرمت تعلیقی با استصحاب اباحه در طول هم هستند یکی سبب و دیگری مسبب و گفته شد که این فرمایش شیخ به دو جور معنا می شود

اول : ظاهر عبارت این است که سبب عبارت از استصحاب بقاء آن حلیت عنب و مسبب هم استصحاب تعلیقی که بیان شد.

بر این حرف مرحوم میلانی اشکال می کنند که اینجا صحیح است سبب و مسببی است ولی این تسبب عقلی است و نه شرعی.

و عقلی به این معنا که این حرمت و اباحه جمعشان عقلا ممکن نیست و این تزاحم که دارند تزاحم عقلی است و نه شرعی است.

دوم : اگر مقصود شیخ از این سببیت در اینجا مقصود نائینی و تقریر کلام شیخ را تقریر کرده است تا رابطه معلوم شود و حاصله کلام نائینی طبق آنچه مرحوم میلانی بیان می کردند در این بین یک واسطه افتاده است و ان این است شک در حلیت و حرمت زبیب بعد از غلیان مسبب است از اینکه آیا سبب حرمت آیا غلیان خاص بود و یا غلیان مطلق؟

اگر غلیان خاص یعنی غلیان مخصوص عنب است اینجا هیچ رابطه ای نیست و اگر غلیان مطلق باشد یعنی این ماده غلیان پیدا کند چه عنب و چه غیر عنب یعنی زبیب باشد و با استصحاب حرمت تعلیقی ان حرمت در عنب استصحاب برای زبیب می شود از این می فهمیم که غلیان مطلق مراد است یعنی غلیان زبیب مثل غلیان عنب هم سبب حرمت است.

در قول تفصیل بیان شد که استصحاب در جایی جاری است ما یقین نداشته باشیم و در بعضی موارد از جمله این مورد وقتی اثبات کردیم و معلوم شد که با استصحاب حرمت تعلیقی برای زبیب غلیان زبیب علت حرمت است من یقین دارم که حرمت است دیگر مجالی برای شک نیست تا با استصحاب حلیت زبیب تعارض بکند.