درس خارج اصول استاد رضازاده

موضوع: اصول عملیه/استصحاب /شروط استصحاب

مقدمات

الاولی : مرحوم میلانی می فرمودند : مشکوک تارة همان خود وجود است و اثر مترتب بر خود وجود است فرقی ندارد که شبهه حکمیه باشد مثل شک در وجود حکم حدود در این عصر غیبت یا شبهه موضوعیه باشد بخواهد موضوع عرض باشد مثل شک در وجود حمره در ماه رمضان که آخر روز است و یا خیر؟ و یا جوهر باشد.

و اخری مشکوک وجود مضاف است مثل اثر مال وجود خود زید یا وجود تکلیف خاص.

در مورد اول اثر مال خود وجود است که اجراء استصحاب محتاج به احراز موضوع نیست ولی در مورد دوم که اثر مال وجود زید نیاز به احراز موضوع است.

مقدمه دوم

وجود که اثر بر او مترتب می شود تارة وجود مطلق است و اخری مرتبه خاص از وجود است مثل مرتبه قویه از وجود

و بنابر اول که اثر مال وجود مطلق است که استصحاب جاری می شود و لو یقین به زوال بعض مراتب وجود داشته باشیم مثل استصحاب بقاء زید که قطع و یقین داریم که بعضی از مراتب جوانی او زوال شده است بر فرض که زید زنده باشد.

و بنابر دوم استصحاب جاری می شود فرقی ندارد که قطع به زوال اصل وجود یا مرتبه قویه از وجود داشته باشیم.

مقدمه سوم

اگر اثر مترتب بر وجود محمولی باشد مثل وجود زید یا بر وجود نعتی باشد مثل قیام زید یا ملکیت زید استصحاب جاری است و احتیاج به احراز موضوع ندارد چه اینکه خود این موضوع در اثر دخالتی ندارد و فرقی ندارد منشاء شک در بقاء ملکیه زید، شک در وجود خود زید باشد یا شی دیگر باشد و در اینجا استصحاب وجود زید اصل سببی و استصحاب ملکیه اصل مسببی نیست چه اینکه در اینجا تسبیب شرعی نیست و اگر فرض کنید که اثر مترتب بر هر دو یعنی عرض و جوهر مثال عدالت زید بشود پس اگر هر یک از آن دو زید و عدالت زید حالت سابقه داشته باشد استصحاب جاری است و اصل مثبت نمی باشد و اما اگر برای یکی از آن دو فقط حالت سابقه باشد استصحاب جاری نیست و اما اینکه در او موردی که حالت سابقه نیست که روشن استصحاب جاری نیست و اما در موردی حالت سابقه است استصحاب جاری نیست بخاطر اینکه اثر برای همان مورد است و استصحاب در فرضی جاری است که اثر برای هر دو مورد جوهر و عرض باشد.

در مصباح الاصول[1] از وجود محمولی تعبیر به مفاد کان تامه و محمولات اولیه می شود به اعتبار اینکه هر متصور باید که بر او محمولی چه وجودی و یا عدمی حمل شود چه اینکه ارتفاع نقیضین مثل اجتماع نقضین استحاله دارد و از وجودی نعتی تعبیر به مفاد کان ناقصه محمولات ثانویه می شود پس شامل محمولات ثالثه و رابعه و به بالاتر هم می شود مثل قیام زید که زید موجود در عالم خارج محقق باشد قیام بر او حمل می شود.