درس خارج اصول استاد رضازاده

موضوع: اصول عملیه/استصحاب /خلاصه تنبیه سیزدهم

در تکمیل کلام مرحوم میلانی

مناط در ثبوت عام در مورد شک آیا حکم عام مراجعه شود و یا نه؟ وحدت حکم و عدم وحدت حکم است و وحدت حکم همیشه علی نحو بساطت است بخلاف متعلق که ممکن است وحدت بساطت داشته باشد و این مورد نادر است و آن در جایی که مثل عقیده در عصمت معصومین است و ممکن است متعلق ترکیبی و بدلی باشد.

و در مواردی که وحدت متعلق بسیط باشد بعد از تخصیص حکمی نیست به آن مراجعه شود و وقتی متعلق متعدد شود حکم هم متعدد می شود.

و متعلق حکم وضعی فعل مکلف نیست و زمان مکثر حکم وضعی نخواهد بود و حکم وضعی متعدد نمی شود و بعد از تخصیص به عام وضعی مراجعه نمی شود.

مختار ما همین قول مرحوم میلانی است.و این قول اقوی است.

خلاصه تنبیه سیزدهم

1 : موضوع بحث در تنبیه سیزدهم جایی بود در صورتی که فردی با یک زمانی از تحت عام خارج شود مثل لاتکرم زیدا في یوم الجمعه که زید از تحت از اکرم العلماء خارج بشود و بعد از جمعه یعنی روز شنبه شک می شود که آیا باید به اکرم العلماء مراجعه شود و زید اکرام شود و یا به لا تکرم زیدا که زید اکرام نشود؟

2 : مرحوم میلانی می فرمودند : زمان تکوینا ظرف است و عرض است از قبیل متی است و انسلاخ زمان از ظرف ممکن نیست و انما الکلام شارع مقدس اعتبار کرده زمان را ظرف تا مطابق با تکوین باشد و یا زمان را قید اعتبار کرده است.

3 : همانطوری که برای زمان افراد عرضی به حسب زمان برای عام است همانطور برای عام به حسب زمان افراد طولی هم است مثل عموم زمانی اگر استغراقی باشد مثل صوم ماه رمضان

4 : مرحوم میلانی می فرماید : که مقصود بزرگان از رجوع به عام در عموم ازمانی بعد از تخصیص فقط همان رجوع به عامی است که خاص او را تخصیص زده است مثل اکرم زیدا في کل یوم که از این عام اکرام زید در روز جمعه خارج شده است نه رجوع اکرم العلماء في کل یوم چه اینکه ربطی بین اکرام زید با سایر افراد عام که مثل بکر و خالد باید اکرام بشوند نیست یعنی زید یک اکرام دارد و بکر یک اکرام دارد و خالد هم یک اکرام دارد و همینطور سایر افراد عام و زمانی که زید از تحت عام خارج شده است ربطی بین اکرام زید و سایر افراد عام نیست.

به عبارت دیگر هر وقتی که هر عموم افرادی عموم ازمانی هم داشت لا محاله هر فردی عموم افرادی عموم ازمانی هم دارد و بعد تخصیص فردی از عام افرادی برمی گردد به خصوص همین فرد بر می گردد.

5 : مرحوم میلانی می فرمودند که هر بسیطی و هر متدرج در وجود مثل تکلم که در بستر زمان تکلم انجام می گیرد در اثناء و در بین آن ضدش و یا نقیضش آمد متعدد می شود مثلا تلکم می کرد سکوت کرد که سکوت ضد تلکم است و یا راه می رفت ضدش که ایستادن است را انجام داد و عام افرادی می گردد نه مجموعی چه اینکه عام مجموعی همیشه امر اعتباری است و امر اعتباری به جامعی نیاز دارد و در غیر این صورت در عالم تکوین عموم افرادی است پس در هر موردی که جامع اعتباری در او تصور می شود عام مجموعی خواهد بود و در غیر این صورت عام افرادی می باشد بنابراین می گوییم عموم احکام شرعی مثل وجوب صلوة و یا وجوب صوم همیشه افرادی هستند چه اینکه ربطی بین وجوب صلوة و صوم نیست چه اینکه جامعی بین آن وجوب ها نیست.