درس خارج اصول استاد رضازاده

موضوع: اصول عملیه/استصحاب /تنبیه یازدهم

بیان کردیم که اگر تقدم و تاخر نسبت به زمان پنج صورت درست شد و در چهار صورت استصحاب جاری می شود و در یک صورت جاری نمی شود و اما نسبت به حادث دیگر که دو شی حادث که کدام یک اول و کدام یک دوم حادث شده است مثلا نمی دانم از دو نفری که مردند کدام اول و کدام دوم مرده است؟

مرحوم آخوند چهار صورت تصویر کرده است :

اول : اثر مال وجود احدهما فقط است یعنی مثلا اگر این استطاعت در ماه ذی حجه اثر دارد و در ماه محرم اثر ندارد و به نحو کان تامه بود و ظرف دخیل نبوده است و و نفس وجود دارای اثر است

دوم : اثر مترتب بر احدهما است به نحو کان ناقصه که اثر مال فردی است متصف باشد به اینکه در این زمان حادث شده باشد.

سوم : اثر برای احدهما باشد در زمان دیگری به نحو لیس ناقصه که عدم نعتی است یعنی حدث مال حادثی است که متصف به عدم است.

چهارم : اینکه اثر مال حادث باشد به نحو لیس تامه و یا عدم محمولی یعنی مال نفس عدمش باشد نه عدمی که متصف به عدم است.

در صورت اول که اثر مال وجود احدهما فقط بود استصحاب عدم وجود جاری است بخاطر این که ارکان استصحاب تمام است یقین سابق و الان شک لاحق دارم استصحاب می کنم و معارض هم ندارد البته اگر اثر شرعی برای وجود هر یکی از این دو باشد و یا اثر برای انحاء وجود این فرد از تقدم و تاخر و تقارن باشد استصحاب جاری نمی شود بخاطر معارضه و تمام ارکان اسباب در جمیع

در دوم و سوم و چهارم حکم کردند که استصحاب جاری نیست چون یقین سابق او نیست چه اینکه اتصاف را یقین نداشتیم و در سوم که بنحو لیس ناقصه که اتصاف در کار است و در این صورت هم یقین به اتصاف نیست و در چهارم استصحاب جاری نیست بخاطر عدم احراز اتصال زمان شک و آن زمان حدوث دیگری به زمان یقین بخاطر انفصالش از آن به اتصال حدوثش که بعد با مثال توضیح می دهیم.

مثال مرحوم میلانی برای صورت اول-اثر شرعی مترتب بر وجود احدهما فقط نه بر دیگری و نه بر تقدم و نه بر تاخر-

مثل در وقت احرام ملکف نباید مجادله کند و بگوید که بخدا قسم راست می گویم و یا والله این را نگفتم و این اللهم لبیک را بگوید و محرم شود و بعد نعم والله و لا ولله بگوید باید کفاره بدهد و چون جدال بعد از تلبیه موجب کفاره است ولی اگر این جدال قبل از احرام و تلبیه اثری که کفاره باشد برای تقدم نیست چون محرم نشده است و اگر جدال مقارن با احرام باشد امکان ندارد که جدال مقارن باشد چه اینکه نمی شود در آن واحد هم تلبیه و هم جدال که نعم والله بگوید.

برای تلبیه اثری نیست و فرض این که اثر مال جدال است و در حال واحده که حال تاخر از تلبیه است و اگر جدال در قبل از تلبیه بود کفاره نیست و همچنین کفاره نه در بقیه حالات مثل مقارن و قبل از تلبیه و نه برای وجود تلبیه کفاره نیست.