درس خارج اصول استاد رضازاده

موضوع: اصول عملية/استصحاب /تنبیه دهم

اقول

کلام در این بود که آیا در استصحاب که اثری لازم است یا زمان سابق و یا زمان لاحق یا هر دو است؟

آنچه در استصحاب لازم است این است که استصحاب در زمان شک قابل تعبد باشد و در زمان شک بقاء اثر است ولو ثبوتا اثر نداشته باشد قابل تعبد است چون از ادله استصحاب می فهمیم در لاتنقض الیقین بالشک اگر اثری در ظرف شک برای تو بود نباید نقض کنی بنابراین اثر بقاء برای تو بود برای جریان استصحاب کافی است استصحاب جاری خواهد بود و لازم نیست اثر ثبوتا و بقاء با هم باشد.

مرحوم خوئی در مصباح الاصول کلام آخوند در کفایه را انتخاب کرده که در اجراء استصحاب اثر بقاء کافی است و لازم نیست که ثبوتا هم اثر داشته باشد.

در ادامه صاحب مصباح الاصول استدلالی برای کلام آخوند (اثر بقاء کافی است ) بیان می کند که کلام مصباح الاصول ناقص و نیاز به تمیم دارد

که عبارت مصباح الاصول این گونه است : « و هذا الذي ذكره –صاحب الکفایة- متين لا شبهة فيه، فانّ أدلة الاستصحاب و حرمة نقض اليقين بالشك ناظرة إلى البقاء.»[1]

توضیح عبارت : این فرمایش آخوند اثر بقاء کافی است کلام صحیح است و شبهه ای در آن نیست چه اینکه ادله استصحاب در ظرف شک یقین را نقض نکن پس آنکه ظرف ابتلاء ما ظرف شک است و اگر در ظرف شک اثری بود استصحاب جاری است و ادله استصحاب ناظر به مرحله بقاء است.

اقول

دلیلی که مصباح برای تایید کفایه که قائل است که اثر لاحق کافی است این کلام مصباح نیاز به تکمیل دارد و تکمیل آن به کلام میلانی است چه اینکه مرحوم میلانی فرمودند صدق نقض و عدم صدق یقین دائر مدار عمل شخص در ظرف شک و بقاء است چون مرکز عمل زمان شک است و اگر بر طبق یقین عمل کرد یقین نقض نشده است و اگر بر طبق یقین عمل نکرد نقض نشده است.

خلاصه تنبیه دهم

1 : در جریان استصحاب اختلاف شده است که اثر جریان استصحاب آیا سابقا و یا لاحقا و یا هر دو باشد ؟

2 : تقریب کلام کسانی که می گویند که اثر سابقا لازم است این است که استصحاب تعریفش این بود ابقاء ما کان است و ابقاء بدون اثر سابق نیست یعنی ابقاء همانی که باقی بوده است الان باقی نگه دار پس ابقاء در جایی است که اثر سابق باشد که آن را باقی نگه بداریم

3 : مرحوم میلانی در جواب این قول می فرماید ابقاء امر انتزاعی است و در جریان استصحب صدق ابقاء و عدم ابقاء هیچ دخالتی ندارد و آنکه معیار در ادله استصحاب است صدق و عدم صدق یقین بالشک است.

4 : تقریب کلام کسانی که بقاء اثر لاحق را کافی می دانند این است که معیار در جریان استصحاب صدق و عدم صدق لا تنقض الیقین بالشک است و نه مسئله ابقاء و عدم ابقاء.

5 : دلیلی که مصباح برای تایید کفایه که قائل است که اثر لاحق کافی است این کلام مصباح نیاز به تکمیل دارد و تکمیل آن به کلام میلانی است.

6 : آنچه در استصحاب لازم است اثر در زمان لاحق باشد چه اثر در سابق باشد و یا نباشد.