درس خارج اصول استاد رضازاده

موضوع: اصول عملية/استصحاب /تنبیه دهم

بعضی خیال کردند در استصحاب که اثر شرعی لازم است تنها بقاء نیست بلکه هم حدوثا و هم بقاء دارای اثر شرعی باشد یعنی در هر جا استصحاب جاری می شود باید آن مستصحب ما هم حدوثا و هم بقاء دارای اثر شرعی باشد چه اینکه استصحاب ابقاء ما کان است و صدق ابقاء اثر سابقا باشد و هم لاحقا باشد و ثبوتا خواه مراد به ابقاء شارع باشد و یا ابقاء مکلف باشد.و این ابقاء ما کان تعریف استصحاب بود که بعضی بیان کردند.

و علت صدق ابقاء اثر سابقا باشد و هم لاحقا باشد چه اینکه اگر مراد به ابقاء یعنی ابقاء شارع باشد یعنی شارع این را نگه بدارد و اگر ثبوتا اثر نداشته باشد احداث می شود نه ابقاء و ابقاء اگر بخواهد صدق کند ثبوتا هم اثر داشته باشد و اگر مراد از ابقاء یعنی ابقاء مکلف باشد یعنی مکلف بر طبق سابق عمل می کند و ادامه می دهد آنچه در سابق بوده است والا اگر در سابق اثر شرعی نباشد ادامه معنی ندارد و ادامه توقف دارد که در سابق اثر شرعی باشد.

بنابراین هم در اجراء استصحاب و هم در جای که استصحاب جاری می کنیم هم اثر شرعی قبلا باشد و هم اثر شرعی در لاحق باشد.

مرحوم میلانی می فرماید :

حاصل فرمایش ایشان این است : مراد از ابقاء در تعریف مفهوم انتزاعی است و ابقاء در مقام اجراء استصحاب اثری ندارد و آن که در مقام اجراء استصحاب اثر دارد و باید رعایت بشود آن است که لا تنقض الیقین بالشک باید صدق کند و در وقت اجراء استصحاب این عبارت حدیث که نقض یقین به شک نشود و اگر مکلف در حال شک به یقین عمل کرد و نقض الیقین بالشک نشده است و اگر در زمان شک بر طبق یقین سابق عمل نکرده است نقض یقین صدق می کند و حال اینکه حدیث می گوید که نقض یقین به شک نشود و باید نقض یقین به یقین بشود بنابراین ما کاری به ابقاء نداریم و ما هستیم و لا تنقض الیقین بالشک و نباید عملا یقین سابق نقض شود و از این عدم لزوم نقض عمل یقین به شک که مضمون حدیث است ابقاء بدست می آید و الا خود ابقاء اثری نخواهد داشت و چون ملاک عدم نقض الیقین بالشک است و ما باید در وقت اجراء استصحاب لا تنقض الیقین صدق می کند و یا خیر؟ و مرکز عمل زمان لاحق و در ظزف شک است و فرض این است که در ظرف شک نقض صدق نکند چه اثری سابق باشد و یا نباشد و وظیفه ما این است در ظرف شک در لاحق نقض یقین به شک نکنیم چه اثری سابق باشد و یا نباشد.

و اما اگر در زمان لاحق اثری در اجراء استصحاب نباشد صدق نقض یقین بالشک نخواهد بود و قهرا ابقاء انتزاع نخواهد بود.