درس کلام استاد ربانی

موضوع: حقيقت جهنم

در فضای مجازی مطالبی از برخی گویندگان درباره جهنم و جایگاه آن و نیز راه رهایی از دوزخ بیان شده است که با آنچه از آیات قرآن و روایات بدست می آید و در میان عالمان اسلامی مورد توجه قرار گرفته مخالف است. از آنجا که ممکن است این سخنان مایه انحراف فکری و اعتقادی جوانان و نوجوانان شود در این باره نکاتی بیان می شود.

گوینده مورد اشاره درباره جهنم این عبارات را بکار برده است:

«جهنم جای بدی نیست. بیمارستان جای بدیه. شهر بیمارستان نمی خواد. جهنم بیمارستانی است در مسیر بهشت برای اینکه بتوانیم از نعمت های بهشت استفاده کنیم باید از این جا رد شویم».

«راه بهشت، جهنم است . اگر کسی در دنیا حریف مریضی هایش نشد برای اینکه بتواند در بهشت بهترین لذت ها را ببرد و سر بالاترین سفره ها با اشتها بشیند، باید اول در اتقاق عمل درمان بشه. این است داستان جهنم و هیچ چیز دیگر نیست».

«ملک عذاب این نیست که آنجا سیخ و چوب داغ است این خبرا نیست، پرستارند آنها . خدا بنده خلق نکرده داخل آتش بیندازد جلز و ولز او را تماشا کند، اشتباه گرفته ایم».

«مرحوم آیت الله بهجت می فرماید خوب و بد وقتی می میرند آرزو می کنند ای کاش زودتر مرده بودیم . اینقدر اوضاع آن طرف خوب است. »

1. وقتی به قرآن رجوع می کنیم، خلاف آنچه در این عبارات درباره دوزخ بیان شده می بینیم. وی گفته است: جهنم جای بدی نیست در حالی که قرآن کریم در آیات مختلف و با تعابیر گوناگون جهنم را جایگاهی بسیار بد معرفی می کند. «بئس المصیر»، «بئس القرار»، «بئس المهاد»، «اولئک شر مکانا». بنابراین کلام گوینده بر خلاف نص قرآن کریم است.

2. تشبیه جهنم با بیمارستان کاملا نادرست است و تفاوت بسیاری میان این دو وجود دارد:

الف) کسی که به جهنم می رود، درد و رنج و عذابش در آنجا آغاز می شود، در حالی که در مورد بیمارستان کسی که درد و رنج دارد برای رفع آن به بیمارستان می رود. مکانی که در دنیا با جهنم شباهت دارد، شکنجه گاه و تبعیدگاه است.

ب) در بیمارستان کسی را به آنجا بیاید مورد نکوهش و خشم قرار نمی گیردند اما کسانی که وارد جهنم می شوند مورد نکوهش خداوند و اولیاء الهی قرار می گیرد و به عنوان تبهکاران «وَ إِنَّ الْفُجَّارَ لَفي‌ جَحيم‌»[1] از آنها یاد می شود. در جای دیگر می فرماید: ﴿أَ فَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَ‌ اللَّهِ‌ كَمَنْ باءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصيرُ﴾[2] : آيا كسى كه [ با طاعت و عبادت ] از خشنودى خدا پيروى كرده ، همانند كسى است كه به سبب ناخشنودى خدا دچار سقوط معنوى شده؟ و جايگاهش دوزخ است و دوزخ عاقبت بدى است‌. در جای دیگر می فرماید: ﴿إِنَّ الَّذينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتي‌ سَيَدْخُلُونَ‌ جَهَنَّمَ داخِرين‌﴾[3] : با خفت و خواری دوزخیان را وارد جهنم می کنند.

ج) در بیمارستان پرستاران با بیمار با رافت و مهربانی رفتار می کنند اما قرآن کریم فرشتگان مامور دوزخ را با عنوان «غِلاظٌ شِداد» یاد می کند. ﴿عَلَيْها مَلائِكَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا يَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ يَفْعَلُونَ ما يُؤْمَرُون‌﴾.[4]

د) در بیمارستان سعی می شود غذایی که به بیمار داده می شود با مزاج بیمار هماهنگ و برای وی متبوع باشد، حتی وقتی به وی دارو داده می شود سعی می کنند تا حد امکان از تلخی آن بکاهند. یا وقتی می خواهند وی را جراحی کنند محل را سر و یا فرد را بیهوش می کنند. و نیز برابی رفع درد به وی مسکن می دهند اما در دوزخ این جهات وجود ندارد، بلکه خوردنی ها و نوشیدنی های دردناک و مشمئز کننده به وی می خورانند: ﴿وَ لا طَعامٌ إِلاَّ مِنْ غِسْلين﴾[5] غسلین همان طور که راغب می گوید عبارت است از غساله هایی که از بدنهای کافران در دوزخ جاری می شود. مجمع البیان می گوید مراد چرک و خونی است که از زخم های اهل نار خارج می شود. ﴿مِنْ وَرائِهِ جَهَنَّمُ وَ يُسْقى‌ مِنْ‌ ماءٍ صَديد﴾. صدید آبی چرکین است که میان گوشت و پوست از زخم حاصل می شود. در جای دیگر می فرماید: ﴿تُسْقى‌ مِنْ عَيْنٍ آنِيَة . لَيْسَ لَهُمْ طَعامٌ إِلاَّ مِنْ ضَريع‌﴾[6] آب آنان از چشمه جوشان است و طعام آنها از ضریع است. ضریع نوعی خار خشک و چرکین است که حتی حیوانات نیز از آن نمی خورند.

ه) در بیمارستان به بیماران لباس هایی می پوشانند که احساس راحتی کنند اما جامه های اهل دوزخ جام های آتشین است. ﴿قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيابٌ‌ مِنْ‌ نار﴾.[7]

و) در بیمارستان سعی می شود غم بیماران زدوده شود اما غم اهل جهنم کاهش یافتنی نیست. ﴿ كُلَّما أَرادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْها مِنْ‌ غَمٍ‌ أُعيدُوا فيها وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَريق‌﴾[8] : هرگاه بخواهند به سبب اندوه [ فراوان و غصه گلوگير ] از دوزخ درآيند ، به آن بازشان مى‌گردانند ؛ و [ به آنان مى‌گويند : ] عذاب سوزان را بچشيد .

ز) در بیمارستان بیماران را غل و زنجیر نمی کنند ولی اهل دوزخ را به غل و زنجیر می کشند. (حال یا همه یا بعضی از آنان را). ﴿خُذُوهُ فَغُلُّوهُ (30) ثُمَّ الْجَحيمَ صَلُّوهُ (31) ثُمَّ في‌ سِلْسِلَةٍ ذَرْعُها سَبْعُونَ ذِراعاً فَاسْلُكُوهُ﴾[9] : [ فرمان آيد ] او را بگيريد و در غل و زنجيرش كشيد. آن گاه به دوزخش دراندازيد . سپس او را در زنجيرى كه طولش هفتاد ذرع است به بند كشيد.

ح) در بیمارستان پزشک و پرستار حامیان بیمار هستند و برای شفا پیدا کردن او تلاش می کنند، اما اهل دوزخ یار و یاروی ندارند: ﴿ فَلَيْسَ لَهُ الْيَوْمَ هاهُنا حَميم‌﴾.[10]

بنابراین آنچه گوینده درباره جهنم گفته است با آنچه در قرآن بیان شده کاملا ناسازگار است. مساله دوزخ چیزی نیست که با علم تجربی یا عقل فلسفی و یا راه های متعارف بشری بشود درباره آن سخنی گفت. باب علم و آگاهی به جزئیات مربوط به قیامت از دسترس عقل و تجربه انسان و دیگر راه های متعارف بشری خارج است و یگانه راه آن وحی است.

3. کلامی که وی به آیت الله بهجت نسبت داده نیز تحریف و نادرست است. آیت الله بهجت می فرماید: کسانی که وارد قیامت می شوند چه خوب و چه بد می گویند کاش زودتر آمده بودیم. اهل بهشت می گویند کاش زودتر آمده بودیم زیرا کرامات و نعمت های الهی را می بیند. اما اهل دوزخ که می گویند کاش زودتر آمده بودیم بدان خاطر است که وقتی آن عذاب ها و ناگواری های دوزخ را مشاهده می کنند می فهمند که اینها در اثر گناه و معصیت آنها بوده است، لذا می گویند کاش زودتر آمده بودیم تا کمتر گناه کرده و اکنون عذاب های کمتری نصیب ما می شد.

از خدای متعال عاجزانه فهم صحیح معارف دینی را مسالت می کنید و می خواهیم که ما را از اظهار سخنان بی پایه و اساس که مایه ضلالت و گمراهی دیگران می شود مصون بدارد و عاقبت ما را ختم به خیر فرماید.