درس خارج اصول استاد محمد مروارید

پس از آن‌که مرحوم نایینی بر خلاف اکثر علما قائل شدند به این‌که اگر حکم در جزا عام استغراقی باشد، مفهوم آن نیز سالبه‌ی کلیه خواهد بود، می‌فرمایند: این بحث ثمره‌ی چندانی ندارد زیرا اگر آب قلیل با ملاقات یک نجس، نجس شود، تنجس آن با ملاقات انواع نجاسات ثابت می‌شود، حال فرقی نمی‌کند که مفهوم را سالبه‌ی کلیه، بگیریم یا سالبه‌ی جزییه، تاثیری ندارد، زیرا با عدم قول به فصل، بقیه‌ی نجاسات را نیز بایستی نجس‌کننده‌ی آب قلیل دانست.

استاد: البته این سخن را در بحث اعیان نجسه قبول می‌کنیم.

مرحوم نایینی در مورد اعیان متنجسه نیز قولی داشتند به این‌که یا قائلیم که دالی بر نجس شدنِ ملاقی نجس (متنجس) داریم، که در این صورت در حکم به انفعال آب قلیل با ملاقات با نجس (متنجس)، همان دال کفایت می‌کند و نیازی به مفهوم روایت نیست، زیرا فصلی بین متنجسی با متنجسی دیگر نیست، و اگر ثابت نشد و دالی نیافتیم، در این صورت امکان تمسک به مفهوم نیست زیرا متنجس داخل در عموم منطوق نیست تا با مفهومش بتوان نجاست آب قلیل با ملاقات متنجس را ثابت کرد آن هم به نحوی که مفهوم، موجبه‌ی کلیه باشد.

استاد: اگر دلیلی از خارج برسد که آب قلیل با ملاقات یک متنجس، نجس می‌شود، باید به خاطر عدم قول به فصل بین متنجسات قائل شد که آب قلیل با هر منتنجسی ملاقات کند، نجس می‌شود.

اما این‌که فرمودند دلیلی از خارج نداریم، باید گفت عدم شمول کلمه‌ی «شیء» نسبت به متنجسات، محل تامل است، و در این صورت ثمره‌ی بحث ظاهر می‌شود، زیرا اگر قول مرحوم نایینی را گرفتیم متنجسات نیز ثابت و داخل می‌شود و اگر موجبه‌ی جزییه گرفتیم تنها نجس‌ها داخل می‌شوند و نه متنجسات.

به همین مقدار از اشکالات اکتفا می‌کنیم.