درس الفائق استاد محسن مرتضوی

موضوع: سیره متشرعیه/مقامات /رد احتمالات

بحث ما در سیره متشرعیه شروع که گفتیم منشأ آن تدین واینکه به شریعت عمل کردن آنها است وربطی به عقلا بودن آنها نیست.

گفته شد از بین این شش احتمال گفتیم احتمال اول از بحث خارج است چون از نکته عقلایی گرفته شده است وبحث در سیره متشرعیه ومنعقد در مسئله شرعیه خالص است.

اما احتمال دوم اینکه متشرعیه آن را از پیش خودشان آوردند وتشریع دردین کردند مثلا جهر در نماز های جهریه که این هم خلاف فرض است چون دلیلی نداره که من در آوردی انجام دهند وسیره آنها بر اساس شرع است.

واحتمال سوم هم که گفتند از روی اشتباه وغفلت حسی است ونرفتند فحص کنندواین سیره را انجام می دهند،این هم خلاف است زیرا وقتی اکثر افراد کاری انجام میدهند محال ست از روی غفلت واشتباه انجام دهندگرچه معقول است در حدس تک تک افراد اشتباهی انجام دهند ولی وقتی سیره حسی شدودر خارج انجام شود از اجماع هم قوی تر است زیرا اجماع قولی است واز روی حدس است که احتمال اشتباه در آن است ولی حجت است.

اما احتمال چهارم هم مانند سوم نیز خلاف فرض است.واحتمال پنجم اینکه متشرعه به خاطر احتیاط است که عمل می کنند نه اینکه از امام ورهبرشان گرفته باشند،بله عمل یک نفر شاید از روی احتیاط باشد ولی به کل نمی توان سرایت داد واین هم خلاف فرض است.

حال که پنج احتمال منتفی و رد شد احتمال ششم که همان تلقی از امام باشد می ماند ومورد قبول قرار می گیرد.

به همان تقریبی که در سیره عقلاییه گفته شد(می‌توان از عدم ردع و منع شارع حجیت و اعتبار سیره عقلاییه را کشف نمود) در سیره متشرعه نیز می‌توان گفت: که اگر سیره‌ای در مقابل معصوم محقق گردد و ظروف برای ابراز مخالفت معصوم فراهم باشد ولی با این حال از سیره متشرعه ردع و نهی نشده باشد، این کاشف از رضایت و تایید ایشان و در نتیجه اعتبار و حجیّت سیره متشرعه خواهد بود.

التزام عملی همه یا اکثر متشرعه نسبت به یک عمل خاص، إخبار و شهادت عملیه بر موقف شریعت نسبت به آن عمل می‌باشد و این التزام عملی از باب حجیت خبر ثقه (گرچه عمل ثقات باشد) به جهت اشتمال متشرعه بر ثقات و یا از باب حصول اطمینان و قطع از جهت حصول تواتر از التزام عملی آنها نسبت به موقف شریعت، حجّت می‌باشد.