درس الفائق استاد محسن مرتضوی

موضوع: سیره عقلاییه/فصل ششم ادله امضاء /دلیل اول ودوم وششم

بحث ما در فصل ششم شروع شد وفصل ششم در این مورد بود که محدوده وچارچوب سعه وضیق ادله امضا چقدر است؟

در اینجا بحث در دو مرحله واقع می‌شود:

مرحله اول:

محدوده أدله امضاء نسبت به سیره محقق شده در زمان معصوم یا أوسع از آن و همچنین شمول ادله امضاء نسبت به ارتکاز عقلایی مورد چگونه است؟ در این زمینه باید تک تک ادله امضاء بررسی شود.

1. دلیل امر به معروف و نهی از منکر: کشف امضاء و رضایت شارع از سکوت معصوم نسبت به سیره عقلاییه به ضمیمه دلیل امر به معروف، اختصاص به سیره‌های عقلاییۀ واقع شده در خارج دارد و شامل ارتکازات عقلاییه نمی‌شود، چون دلیل امر به معروف ناظر به معروف و منکرِ محقق شده در خارج است. بنابراین فقط از آن جواز عمل در خارج به دست می‌آید.

2. دلیل وجوب دفع منکر: کشف امضاء و رضایت شارع به ضمیمه دلیل دفع منکر، علاوه بر سیره عقلاییه محقق شده در خارج، شامل ارتکازات عقلاییه هم می‌شود. چون اگر قبول کردیم که بر معصوم دفع منکر، واجب است به طوری که اگر معصوم با علم عادی یا علم غیبی خود بداند ارتکاز عقلایی موجود در آینده تبدیل به سیره عقلاییه خلاف شرع خواهد شد، ردع و منع از آن نیز بر معصوم واجب است.

3. دلیل وجوب ارشاد جاهل: اگر به مقتضای این دلیل بپذیریم که معصوم وظیفه تبلیغ دین و ارشاد جاهل نسبت به تمام انسانها حتی در نسل‌های آینده را دارد، بر معصوم علاوه بر تصحیح سیره‌های موجود، تصحیح ارتکازات عقلاییه‌ای که در آینده تبدیل به سیره‌های خلاف واقع می‌شود نیز واجب می‌گردد. لذا دائره شمول این دلیل، اعم از سیره‌های عقلاییه موجود و ارتکازات عقلاییه خواهد بود.