درس الفائق استاد محسن مرتضوی

موضوع: سیره عقلاییه/فصل پنجم /دلیل سوم

بحث ما در ادله ی ناهیه ی از عمل سیره عقلاییه به نحو عام بود دلیل اول آیات ناهیه از عمل به غیر علم ودلیل دوم آیات ناهیه از قول به غیر علم ودلیل سوم روایات که در این که آنچه شارع سکوت کرده شما سوأل نکنید و تکلیف در این مورد نیست وشما خود را به زحمت نیندازید.

وجه سوم: نهی از تکلّف به اموری که شارع مقدس امر به سکوت نسبت به آنها نموده است

در روایت امیرالمومنین علیه السلام آمده که «خداوند متعال واجبات و فرائضی را برای مردم بیان نموده و نسبت به اشیاء و اموری سکوت کرده و شما را مکلّف به تکالیف ننموده است، پس نسبت به آن امور خودتان را به زحمت و کُلفت نیندازید»[1] . از دو جهت به این روایت برای نفی حجیت سیره عقلاییه تمسک شده است:

جهت اول: مدعا این بود که از سکوت معصوم علیه السلام نسبت به سیره عقلاییه رضایت و موافقت شارع مقدس کشف می‌شود ولی به ملاحظه این روایت، سکوت معصوم علیه السلامدلیل بر رضایت نیست بلکه دلیل بر عدم تکلیف می‌باشد مثلاً اگر سیره عقلاییه بر لزوم نفقه نسبت به خویشاوندان است سکوت معصوم علیه السلامدر قبال این سیره، دلیل بر رضایت نیست بلکه دلیل بر عدم تکلیف نسبت به نفقه می‌باشد.

جهت دوم: روایت مستقیماً دلیل بر ردع و نهی از سیره عقلاییه است و دلالت می‌کند که مثلا نسبت به نفقه بر خویشاوندان در واقع و در شریعت مقدسه الزامی وجود ندارد لذا خود این روایت دلیل بر ردع از سیره عقلاییه می‌باشد.

خلاصه:

اینکه باتوجه به روایت امیر المومنین علیه السلام که خداوند نسبت به اشیائی سکوت کرده ومانسبت به آنها تکالیفی نداریم ونباید خود را به کلفت بیندازیم پس سکوتش یا علامت رضا نمی باشد ویا حدیث اصلا از سیره ردع میکند لذا ما یا اصلا تکلیفی نداریم ویا اینکه در ظاهر تکلیفی نداریم.