درس الفائق استاد محسن مرتضوی

موضوع: ادله حجیت سیره/حجیت ظهورحالی /مویدات حجیت ظهورحالی

بحث در مورد ادله ی حجیت سیره ی عقلاییه بود و دلیل ششم ظهور حالی بود وتقریب آن به این صورت بود اگر در مرآ ومسمع معصوم سیره ای محقق شود و او سکوت کند این سکوت ظهور حالی تشکیل می دهد بر اینکه سیره حجت است و از آنجا که معصوم وظیفه ی تبلیغ احکام شریعت را بر عهده دارد، سکوت او در مقابل سیره عقلایی خاص در جامعه موجب ظهور حالی بر رضایت و تایید نسبت به سیره عقلایی خواهد شد. و همانطور که ظهور لفظی حجیت دارد این ظهور حالی مستفاد از قرائن حالیه نیز حجیت است.

1. روایتی است که در آن امام استدلال به جواز و مشروعیتِ انداختن پارچه بر قبر مرد و دلیل آن را انجام گرفتن این فعل در حضور پیامبر اکرم (ص)وعدم انکار ایشان و سکوتشان بیان نموده‌اند و این خود کاشف از حجیت ظهور حالی می‌باشد وما هم نسبت به ائمه همین را می گوییم که اگر سیره ای محقق شد و امام شاهد بود وانکار نکرد خود دلیل بر امضا است.

2.روایت دوم در رابطه با طب الائمه است که قبلا برای دفع عفونت اکتوا می کردند واین کار گاهی مفید بوده وگاهی نه،از امام عسکری علیه السلام برجواز آن سوال شد وایشان از امام صادق علیه السلام که حضرت فرمودند واستشهاد کردند که در زمان پیامبر صلی الله علیه واله نیز طبیبان درمنظر ایشان اکتوا می کردند وایشان نهی نکردند.[1]

وهمچنین روایت است که لایحل مال امرءٍ الّابطیب نفسه،این معتبر است یعنی تصرف در مال دیگران نیاز به اذن دارد و از طرفی آیه اذن داده بر اکل از خانه بعضی افراد مانند اباء و امهات،[2] این نقض قاعده نیست وهمه چیز نیاز به اذن دارد بلکه این موارد در آیه ظهور حال بر رضایت است وچون ظهور حال وجود دارد خود دلیل بر احراز رضایت است.

حال با این دلیل کدام سیره ها حجت می شود ؟می گوییم هم سیره های معاصر وهم سیره های مستحدثی که به علم عادی می فهمیم که آینده محقق می شودو امارات آن به وقوع پیوسته.

مناقشه:

آنچه به بناء عقلا حجیت دارد ظهور کلام برای کشف مراد جدی متکلم است ولی چیزی به عنوان حجیت ظهور حالی بین عقلا وجود ندارد و دلیلی هم بر امضاء شارع نسبت به حجیت ظهور حالی نداریم، بله اگر از قرائن حالیه و سکوت شارع، قطع و اطمینان به رضایت او پیدا کنیم در این صورت امضاء و تایید او به خاطر حجیت قطع و اطمینان خواهد بود و از محل بحث خارج است.

جواب: در محل بحث لازم نیست ثابت شود که ظهور حالی مطلقا حجیت دارد، بلکه مدعی این است که در خصوص مقام که سیره‌ای در مقابل امام معصوم که مسئول تبلیغ احکام و حافظ شریعت است واقع شود و او در مقابل این سیره سکوت کند، سکوت او در این مقام موجب ظهور حالی در رضایت و امضاء او نسبت به سیره عقلاییه خواهد بود و این ظهور حالی از ظهورات قوی و مستحکم است که در اکثر موارد موجب حصول اطمینان و قطع می‌شود.