درس الفائق استاد محسن مرتضوی

موضوع: صنف دوم ادله ی حجیت/دلیل چهارم /دونکته دررابطه بادلیل

بحث دردلیل چهارم که کاربرد زیاد دارداستحاله ی نقض غرض است یعنی غرض ازجعل تکالیف این بود که باعثیت وزاجریت برای مکلفین ایجاد شود واگرسیره ای اتفاق بیافتد که برخلاف غرض شارع باشد واوسکوت کند نقض غرض کرده است ونقض غرض برشارع حکیم قبیح است.

الف)اینکه چه سیره ای اگرتشکیل شود برشارع لازم است تذکر دهد؟سیره ای که غرض شارع راتهدید می کند(مردم واجبی راترک کنندیاحرامی رامرتکب می شوند)واجب است تذکر دهد.اما اگرسیره ای موافق احتیاط بودمثلامباح باشد (مثل اذان واقامه که واجب نیست )ومردم انجام بدهند وازجانب شارع تکلیف وکلفتی نباشدوازناحیه ی اوآزادند،برمعصوم واجب نیست که ازباب نقض غرض تذکردهد.مگردرجایی که انجام مباح به بدعت کشیده شودمثلاعمل مستحب رابه نیت وجوب انجام می دهند.

ب)آیااین دلیل همه ی سیره هارامی گیرد(مستحدثه وغیره) یانه؟می گویند بستگی به غرض شارع درواجبات ومحرمات داردکه بالجمله است یافی الجمله،اگرفی الجمله باشدیعنی بعضی افراددربعضی مکانهایازمانهاانجام دهند غرض حاصل شده است،واگر بالجمله باشدیعنی همه ی اشخاص درهمه ی مکانهاوزمانهابایدانجام دهندتاغرض شارع حاصل می شودلذا اگراشخاصی مخالفت کنندیادرزمانی یامکانی باسیره مخالفت شودبرشارع واجب است تذکردهد وبه همین علت اگرغرض بالجمله باشد سیره های مستحدث راشامل می شودوامضای شارع رانسبت به سیره های مستحدث راکشف می کنیم،اما اگرفی الجمله باشد سیره های معاصر راشامل می شودودرصورت مخالفت،برشارع تذکرلازم است وشارع نسبت به سیره های مستحدث وظیفه ای ندارد.