درس الفائق استاد محسن مرتضوی

موضوع: صنف دوم از ادله ی حجیت سیره/دلیل دوم /وجوب دفع منکر

بحث در ادله ای بود که به وسیله ی آنها امضامعصوم کشف می شد،اولین دلیلی که گفته شد وجوب امربه معروف ونهی از منکراست.شرایطی برای آن گفتیم که اگراین شرایط محقق نشود امربه معروف ونهی ازمنکرواجب نیست.

لایقال،شرط اول این بود که تکلیف برای مردم منجزباشدوگفته شد که منجّزنشده است،بنابراین کسی که نمی داند دروغ حرام است نهی از منکر او واجب نیست پس وجوب دلیل برداشته می شود.حال لایقال می گوید ماشرط را احرازمی کنیم وتکلیف را منجّزمی کنیم اینکه برهمه ی مردم فحص واجب است یعنی هرکس نمی داند،باید فحص وسوأل کند لذاتکلیف برهمه ی مردم منجّزاست چون فحص نکردندوالابه تکلیف می رسیدندحال درصورت عدم فحص تکلیف به احتیاط کردن ووجوب فحص منجّزمی شودبنابراین تکلیف یابه حکم واقعی درصورت فحص ویابه حکم ظاهری که وجوب احتیاط درصورت عدم فحص باشد،منجّزمی شودلذا شرط اول محقق کردیم وموضوع برای وجوب امربه معروف می آیددرنتیجه وقتی موضوع محقق شدومعصوم هم نهی نکرده،امضا سیره کشف می شود.

اذیقال،احتیاط فرع احتمال است، وقتی همه غافل باشند اصلا احتمال مخالفت باشرع رانمی دهندکه بخواهنداحتیاط کنندوفحص واحتیاط برکسی که ملتفت باشدواجب است.

نکته:دلیل امربه معروف ونهی ازمنکر برفرض تمامیت فقط سیره هایی که در مرآی ومسمع معصوم باشدواوباعلم عادی به آن برسد واجب می شود،وسیره های مستحدث وآنهایی که درمرآومسمع نبوده وسیره کفار(چون احتمال تاثیر ندارد)رانمی گیرد.

همانطور که نهی از منکر محقق شده در خارج واجب است بر معصوم(ع)، دفع منکر و جلوگیری از تحقق منکر در آینده نیز واجب است بدین بیان که اگر معصوم(ع) می داند در آینده ممکن است سیره عقلاییه بر امر منکر و حرامی محقق شود باید از آن نهی و ردع نماید تا چنین سیرة منکری در آینده محقق نشود، لذا از سکوت معصوم(ع) به ضمیمة دلیل وجوب دفع منکر امضاء و تایید سیره های مستحدث نیز ثابت خواهد شد.

مناقشه: اولاً ما دلیلی بر وجوب دفع منکر نداریم و آنچه در ادله موجود است همان ادلة امر به معروف و نهی از منکر می باشد.

ثانیاً دلیلی بر اعمال علم غیب و اخبار از آینده توسط معصوم(ع) نسبت به موضوعات خارجیه نداریم.

و ثالثاً همان اشکالات در دلیل امر به معروف (مثل عدم تنجز تکلیف بر مردم به خاطر غفلت و سکوت به خاطر مصلحت أهم) در این دلیل نیز خواهد آمد.