درس الفائق استاد محسن مرتضوی

موضوع: سیره عقلاییه/اقسام سیره ی مستحدثه /امکان عدم ردع شارع

تقسیماتی برای سیره ی عقلاییه که درتحقق حکم شرعی دخیل هست،گفته شد اینکه سیره یاعام است یاخاص که خاص تقسیماتی داردحال یابه لحاظ مکان است یابه لحاظ زمان است وبه لحاظ زمان نیزبردونوع است یادرعصرمعصوم بوده ویا سیره مستحدثه است.

الف)سیره مستحدثه ای که امکان ردع آن اززمان معصوم بوده.ب)سیره مستحدثه ای که امکان ردع آن زمان معصومین نبوده زیرا گاهی تقیه درکاربوده وامکان ردع برای معصوم وجود نداشته وعلاوه برآن اصلاتقیه ای درکار نبوده ولی مردم آن زمان شاید قبول نمی کردند وآن را امری عجیب وتوهمی می دانستند وقبول نمی کردند.

بله اگر پیش بینی می شده ومناشئ آن زمان معصومین بوده وایشان ازآن سیره ردع می کردندومردم هم قبول می کردند.

1.خودش ارزش ذاتی دارد.2.امرشارع برعمل طبق این سیره یعنی موقف ایجابی بگیرد(اثباتی).3.سکوت شارع وعدم ردع آن (ثبوتی)

صنف اول: ادله صحت و ارزش ذاتی بنائات عقلاییه یعنی مشروعیت ازخودشان است ونیازبه امضاواتصال به زمان معصوم ندارد.

دلیل اول: اگرهمه عقلا(با اختلاف سلیقه و عملکردشان) در یک موضوع باهم اتفاق عملی داشته باشند به حسب احتمالات، خطا و اشتباه آنها عادتاً محال است، لذا سیره عقلا ارزش و اعتبار ذاتی دارد چون خطا در آن راه ندارد.

اشکال: اگر مراد از سیره عقلا، سیره عام باشد که منشأ آن ارتکاز عام عقلاییه است، خطا و اشتباه در آن راه ندارد ولی مراد از سیره عقلاییه در اینجا سیره عامة مردم است که از سلایق و احساسات نشأت گرفته و یقیناً در آن خطا وجود دارد.

بله اگرسیره ای باشدکه برای همه ی اعصاروهمه ی اماکن باشد ونسل بعد نسل باشدواختصاص به قوم یامکان یازمان خاصی نداشته باشدارزش داردوحجت است وهمچنین سیره ی خاصی که ارتکازعام داشت.