درس الفائق استاد محسن مرتضوی

موضوع: سیره عقلاییه/اقسام سیره /سیره های مرتبط باموضوع

درجلسه قبل کاربرد سیره گفته شد،که بردوقسم بود یابرای اثبات حکم شرعی است ویابرای اثبات موضوعات احکام،وبحث ازاثبات حکم شرعی گذشت که آن به سه صورت بود اما بحث این جسله درمورد سیره ای است که برای اثبات موضوعات احکام به کارمی رود.

انواع سیره های مرتبط باموضوع حکم شرعی :

نوع اول: خودِ سیره بنفسه موضوع حکم شرعی قرار گرفته است، مثل نهی شارع از نقض سیره صالحان(مانندترحم درمواقع مشکلات وکمک به دیگران و....) و یا امر شارع به نقض سیره های فاسد در زمان جاهلیت(مثل نقض سیره نگه داری بعض حیوانات مانندسگ گردانی)

نوع دوم: سیره ای که دخالت در تحقق و ثبوت موضوع حکم شرعی دارد که خود به دو نحو تقسیم می شود:

    1. نحوه اول :سیره، دخالت در ثبوت تمام موضوع حکم شرعی دارد، مثلاً در دلیل شرعی آمده «آله القمار حرام» که سیره عقلاییه و عرف مشخص می کند چه چیزی آله قمار است و چه چیزی آله قمار نیست،که می گویند ماتعورف التقامر به، پس سیره موضوع حرمت این دلیل شرعی رامعین می کندمثلاشطرنج که اگرآلت قمارباشداستفاده ی آن حرام است حال عرف معین می کندوموضوع سازی می کند که آلت قمار هست یانه.یامثل حجیت که موضوع آن ظهور است وعرف می گویدچه چیزظاهر است وچه چیزنیست.

بنابراین موضوع حجیت ظهوراست حال اگرهمه ی مردم ازاین ظهوریک معنای خاصی برداشت می کنندمثلاازکلمه ی تراب بااینکه مطلق است، خاک سیاه برداشت می کنند دیگه از تراب خاک سرخ برداشت نمی شوداین مثل قرینه ی لفظی عمل می کند مانند لفظ تراب اسود که صراحت دارد که شامل خاک سرخ نمی شود اینجا فهم مردم موجب ظهورسازی شد ومانند قرینه ی لفظی عمل می کند.

نکته :گاهی عرف برای تعیین موضوع نیاز به اعتبار داردمثل مالیت داشتن پولهای که باید اعتباری علاوه بر این نقدیااسکناس بودن به ان اضافه شودوگاهی نیاز به اعتبارندارد همین که همه عقلابرآن سیره واقف وعامل باشند،حجت است مانندحجیت ظهور،آلت قمار