درس خارج فقه استاد سیدعبدالهادی مرتضوی

مسئله 7: «المجتمعان تحت إزار واحد يعزران إذا كانا مجردين و لم يكن بينهما رحم‌ و لا تقتضي ذلك ضرورة، و التعزير بنظر الحاكم، و الأحوط في المقام الحد إلا سوطا، و كذا يعزر من قبّل غلاما بشهوة، بل أو رجلا.أو امرأة صغيرة أو كبيرة».[1]

بحث در این بود که اگر دو نفر زیر یک پوشش عریانا بخوابند، حکم آن چیست و بحث ما در جهت سوم بود که بررسی روایات موجود در این باب است.

طائفه اول روایاتی بود که می گفت حکم این فرع، صد تازیانه است و چهار روایت را در جلسه قبل بررسی کردیم.

منها: روایت ابی بصیر: «وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سُئِلَ عَنِ امْرَأَةٍ وُجِدَتْ مَعَ رَجُلٍ فِي ثَوْبٍ قَالَ يُجْلَدَانِ مِائَةَ جَلْدَة».[2]

دلالت این روایت بر مطلب فوق، واضح است که اگر مرد و زنی را عریانا زیر یک پوشش پیدا کنند، حضرت حکم کردند که 100 تازیانه می خورد.

نکته: این روایت، موید روایات قبل است، چون در سند آن علی بن ابی حمزه بطائنی[3] است که موجب ضعف روایت می شود.

منها: روایت عبدالرحمن: «وَ عَنْ حُمَيْدِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ سَمَاعَةَ عَنْ غَيْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا وُجِدَ الرَّجُلُ وَ الْمَرْأَةُ فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ قَامَتْ عَلَيْهِمَا بِذَلِكَ بَيِّنَةٌ وَ لَمْ يُطَّلَعْ مِنْهُمَا عَلَى سِوَى ذَلِكَ جُلِدَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَة».[4]

دلالت این روایت بر اینکه حد دو نفری که زیر یک پوشش، عریان باشند، صد تازیانه است، واضح است.

منها: روایت ابی الصباح کنانی: «وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي الصَّبَّاحِ الْكِنَانِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي الرَّجُلِ وَ الْمَرْأَةِ يُوجَدَانِ فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ جُلِدَا مِائَةً مِائَة».[5]

این روایت هم دلالت بر حکم فوق دارد.

منها: معتبره عبدالله بن مسکان: «وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ حَدُّ الْجَلْدِ فِي الزِّنَا أَنْ يُوجَدَا فِي لِحَافٍ وَاحِد».[6]

این روایت هم دلالت بر ما ذکرنا دارد.

منها: روایت بن مسکان: «وَ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‌ مِثْلَهُ وَ زَادَ وَ الرَّجُلَانِ يُوجَدَانِ فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ وَ الْمَرْأَتَانِ تُوجَدَانِ فِي لِحَافٍ وَاحِد».[7]

دلالت این روایت هم بر مطلب فوق، واضح است.

منها: روایت سلمه: «وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ سَلَمَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ عَلِيّاً ع قَالَ: إِذَا وُجِدَ الرَّجُلُ مَعَ الْمَرْأَةِ فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ جُلِدَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِائَة».[8]

دلالت این روایت هم بر مطلب فوق، واضح است.

منها: معتبره ابی خدیجه: «وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي هَاشِمٍ الْبَجَلِيِّ عَنْ أَبِي خَدِيجَةَ قَالَ: لَا يَنْبَغِي لِامْرَأَتَيْنِ تَنَامَانِ فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ إِلَّا وَ بَيْنَهُمَا حَاجِزٌ فَإِنْ فَعَلَتَا نُهِيَتَا عَنْ ذَلِكَ فَإِنْ وَجَدَهُمَا بَعْدَ النَّهْيِ فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ جُلِدَتَا كُلُّ وَاحِدَةٍ مِنْهُمَا حَدّاً حَدّاً فَإِنْ وُجِدَتَا الثَّالِثَةَ فِي لِحَافٍ حُدَّتَا فَإِنْ وُجِدَتَا الرَّابِعَةَ قُتِلَتَا».[9]

در این روایت آمده سزاوار نیست دو فرد زیر یک لحاف بخوابند مگر اینکه بین آنها مانعی باشد و اگر این کار را کردند، از این عمل نهی می شوند، اگر بعد از نهی، دوباره آنها را زیر یک پوشش عریانا ببینند، هر یک صد تازیانه می خورند.

منها: معتبره ابی عبیده: «وَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: كَانَ عَلِيٌّ ع إِذَا وَجَدَ رَجُلَيْنِ فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ مُجَرَّدَيْنِ جَلَدَهُمَا حَدَّ الزَّانِي مِائَةَ جَلْدَةٍ كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا وَ كَذَلِكَ الْمَرْأَتَانِ إِذَا وُجِدَتَا فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ مُجَرَّدَتَيْنِ جَلَدَهُمَا كُلَّ وَاحِدَةٍ مِنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَة».[10]

این کل روایاتی بود که در طائفه اول بیان شده بود و از مجموع این روایات، به دست می آید که این روایات بر دو قسم است:

قسم اول: برخی از روایات، صریح در تازیانه و حد است که صد تازیانه باشد.

قسم دوم: برخی از روایات، ظهور در 100 تازیانه دارد.

و از طرفی هم اطلاق روایات اقتضاء دارد که فرق ندارد هر دو محرم باشند یا خیر و فرق نمی کند رحم باشند یا خیر و فرق نمی کند جاهل به حکم باشند یا عالم به حکم.

نتیجه این طائفه این است که اگر دو نفر زیر یک پوشش عریان باشند، باید حد بخورند.