درس خارج فقه استاد سیدعبدالهادی مرتضوی

مسئله 7: «المجتمعان تحت إزار واحد يعزران إذا كانا مجردين و لم يكن بينهما رحم‌ و لا تقتضي ذلك ضرورة، و التعزير بنظر الحاكم، و الأحوط في المقام الحد إلا سوطا، و كذا يعزر من قبّل غلاما بشهوة، بل أو رجلا.أو امرأة صغيرة أو كبيرة».[1]

در این مسئله، دو فرع بیان می شود:

در این فرع، حکم دو نفری است که زیر یک پوشش، عریانا و لخت خوابیده باشند، در رابطه با این فرع، ابتداءا جهاتی را بررسی می کنیم:

جهت اول: اقوال در فرع اول؛ در این فرع، چهار قول وجود دارد:

قول اول: این دو فرد باید تعزیر شوند و مقدار آن 10 تازیانه تا 99 تازیانه می باشد.

مرحوم شیخ مفید[2] و مرحوم حلبی[3] قائل به این قول شده اند.

قول دوم: این دو فرد باید تعزیر شوند و مقدار آن 30 تازیانه تا 99 تازیانه می باشد.

مشهور از فقهاء قائل به این قول شده اند.[4]

قول سوم: این دو فرد باید تعزیر شوند و مقدار آن 100 تازیانه و برابر حد می باشد.

این قول را مرحوم ابن جنید[5] و شیخ صدوق[6] قبول کرده اند.

قول چهارم: این دو فرد باید 99 تازیانه بخورند.[7]

جهت دوم: تبیین موضوع بحث؛ در این بحث، چند صورت متصور است:

صورت اول: گاهی دو مرد عریانا زیر یک پوشش می خوابند.

صورت دوم: گاهی دو خانم عریانا زیر یک پوشش می خوابند.

صورت سوم: گاهی یک مرد و یک خانم عریانا زیر یک پوشش می خوابند.

و در هر سه صورت، گاهی این خوابیدن، به جهت ضرورت بوده است، یعنی پوششی نبوده است و زیر یک لحاف و پوشش خوابیده اند و گاهی این خوابیدن، به جهت ضرورت نبوده است.

و در همه صور بالا، گاهی بین این دو نفر، خویشاوندی وجود دارد و گاهی بین این دو نفر، خویشاوندی وجود ندارد.

و بنا بر همه تقادیر، گاهی بین این دو نفر، محرمیت وجود داشته است، مثلا دو برادر یا دو خواهر یا خواهر و برادر بوده اند و اجنبی نبوده اند و گاهی این دو نفر، اجنبی بوده اند، مثلا دختر عمه با پسر دایی بوده اند که رحم هستند اما محرم نیستند.

نکته: فرق بین قید محرمیت و رحم بودن این است که گاهی امکان دارد افراد رحم باشند اما محرم نباشند.

جهت سوم: بیان روایات موجود در این فرع؛ در این فرع، روایات و طوائف متعددی وجود دارد که باید ابتداءا این طوائف تبیین شود سپس بین اینها جمع شود و حکم فقهاء را بررسی کنیم.

طائفه اول: روایاتی که مفاد آنها این است: اگر دو نفر زیر یک پوشش عریانا باشند، در همه صور باید صد تازیانه، یعنی به اندازه حد، زده شود:

منها: صحیحه حلبی: «مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: حَدُّ الْجَلْدِ أَنْ يُوجَدَا فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ وَ الرَّجُلَانِ يُجْلَدَانِ إِذَا وُجِدَا فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ الْحَدَّ وَ الْمَرْأَتَانِ تُجْلَدَانِ إِذَا أُخِذَتَا فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ الْحَد».[8]

این روایت صریح در این مطلب است که اگر دو مرد یا دو زن زیر یک پوشش باشند، باید صد تازیانه بخورند و حد بر آنها جاری شود که صد تازیانه باشد.

منها: صحیحه عبدالله بن سنان: «وَ عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ حَدُّ الْجَلْدِ فِي الزِّنَا أَنْ يُوجَدَا فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ وَ الرَّجُلَانِ يُوجَدَانِ فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ وَ الْمَرْأَتَانِ تُوجَدَانِ فِي لِحَافٍ وَاحِد».[9]

این روایت هم می فرماید اگر دو نفر زیر یک پوشش عریانا خوابیده باشند، حد آن، حد زنا است که صد تازیانه باشد.

منها: صحیحه عبدالرحمن حذاء: «وَ عَنْ أَبِي عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْحَذَّاءِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِذَا وُجِدَ الرَّجُلُ وَ الْمَرْأَةُ فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ جُلِدَا مِائَةَ جَلْدَة».[10]

دلالت این روایت هم بر اینکه حد این فرد 100 تازیانه است، واضح است.

منها: صحیحه عبدالرحمن حجاج: «وَ عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَدَخَلَ عَلَيْهِ عَبَّادٌ الْبَصْرِيُّ- وَ مَعَهُ أُنَاسٌ مِنْ أَصْحَابِهِ فَقَالَ لَهُ حَدِّثْنِي عَنِ الرَّجُلَيْنِ إِذَا أُخِذَا فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ فَقَالَ لَهُ كَانَ عَلِيٌّ ع إِذَا أَخَذَ الرَّجُلَيْنِ فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ ضَرَبَهُمَا الْحَدَّ فَقَالَ لَهُ عَبَّادٌ- إِنَّكَ قُلْتَ لِي غَيْرَ سَوْطٍ فَأَعَادَ عَلَيْهِ ذِكْرَ الْحَدِيثِ حَتَّى أَعَادَ ذَلِكَ مِرَاراً فَقَالَ غَيْرَ سَوْطٍ فَكَتَبَ الْقَوْمُ الْحُضُورُ عِنْدَ ذَلِكَ الْحَدِيث‌».[11]

دلالت این روایت هم بر اینکه اگر زیر یک پوشش عریانا بخوابند، فرد حد (100 تازیانه) می خورد، واضح است.

نکته: در برخی از روایات عریانا ندارد، اما مناسبت حکم و موضوع این مطلب را می رساند که بحث از خوابیدن لخت و عریان زیر یک پوشش می باشد.

بخاطر برخی جهات، باید همه روایات این باب را بخوانیم و بررسی کنیم تا بتوانیم نتیجه مطلوب را بگیریم و تا به حال چهار روایت از طائفه اول بررسی شد.