درس خارج فقه استاد سیدعبدالهادی مرتضوی
98/12/04
بسم الله الرحمن الرحیم
مسئله 6: «إذا لم يكن الإتيان إيقابا كالتفخيذ أو بين الأليتين فحده مائة جلدة، من غير فرق بين المحصن و غيره و الكافر و المسلم إذا لم يكن الفاعل كافرا و المفعول مسلما، و إلا قتل كما مر، و لو تكرر منه الفعل و تخلله الحد قتل في الرابعة، و قيل في الثالثة، و الأول أشبه».[1]
بحث در حد تفخیذ بود که گفتیم سه نظریه وجود دارد:
نظریه اول: مشهور از فقهاء مثل مرحوم امام در تحریر می فرمایند: حد تفخیذ، فقط تازیانه است.[2]
ادله بر نظریه اول:دلیل اول: نمی دانیم آیا قتل ثابت است یا خیر، اصل می گوید، قتل واجب نمی باشد.
دلیل دوم: احتیاط در دماء، اقتضاء می کند که در تفخیذ، فرد کشته نشود.
دلیل سوم: «الحدود تدرئ بالشبهات»؛ شک داریم که آیا حد تفخیذ، قتل است یا خیر که الحدود می گوید خیر، قتل نمی باشد.
دلیل چهارم: روایات:[3]
منها: صحیحه ابی بصیر: «وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ إِنَّ فِي كِتَابِ عَلِيٍّ ع إِذَا أُخِذَ الرَّجُلُ مَعَ غُلَامٍ فِي لِحَافٍ مُجَرَّدَيْنِ ضُرِبَ الرَّجُلُ وَ أُدِّبَ الْغُلَامُ وَ إِنْ كَانَ ثَقَبَ وَ كَانَ مُحْصَناً رُجِم».[4]
کیفیت استدلال: مراد از مجرد بودن تحت لحاف، صرف عریان بودن نبوده است، بلکه مشغول به کاری بوده اند که آن کار، تفخیذ باشد، به این قرینه که امام علیه السلام می فرمایند: «فان ثقب»، یعنی اگر دخول کرده باشد، حد آن قتل است، پس نتیجه می گیریم که در تفخیذ، حد آن تازیانه است.
نکته: مراد از ضرب در روایت به قرینه مقابله با رجم، تازیانه است.
سوال: این ضرب، از کجا به دست می آید که صد ضربه باید باشد؟
جواب: با توجه به اینکه غلام باید تعزیر شود و تعزیر هم کمتر از حد است، پس مراد از ضرب، در روایت، صد تازیانه است.[5]
منها: روایت سلیمان بن هلال: «وَ عَنْهُ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ الصَّمَدِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ هِلَالٍ قَالَ: سَأَلَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاكَ الرَّجُلُ يَنَامُ مَعَ الرَّجُلِ فِي لِحَافٍ وَاحِدٍ فَقَالَ ذَوَا مَحْرَمٍ فَقَالَ لَا قَالَ مِنْ ضَرُورَةٍ قَالَ لَا قَالَ يُضْرَبَانِ ثَلَاثِينَ سَوْطاً ثَلَاثِينَ سَوْطاً قَالَ فَإِنَّهُ فَعَلَ قَالَ إِنْ كَانَ دُونَ الثَّقْبِ فَالْحَدُّ وَ إِنْ هُوَ ثَقَبَ أُقِيمَ قَائِماً ثُمَّ ضُرِبَ ضَرْبَةً بِالسَّيْفِ أَخَذَ السَّيْفُ مِنْهُ مَا أَخَذَهُ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ فَهُوَ الْقَتْلُ قَالَ هُوَ ذَاكَ قُلْتُ فَامْرَأَةٌ نَامَتْ مَعَ امْرَأَةٍ فِي لِحَافٍ فَقَالَ ذَوَاتَا مَحْرَمٍ قُلْتُ لَا قَالَ مِنْ ضَرُورَةٍ قُلْتُ لَا قَالَ تُضْرَبَانِ ثَلَاثِينَ سَوْطاً ثَلَاثِينَ سَوْطاً قُلْتُ فَإِنَّهَا فَعَلَتْ قَالَ فَشَقَّ ذَلِكَ عَلَيْهِ فَقَالَ أُفٍّ أُفٍّ أُفٍّ ثَلَاثاً وَ قَالَ الْحَد».[6]
دلالت این روایت بر مطلب فوق، واضح است.
البته این روایت بخاطر وجود سلیمان بن هلال که توثیق نشده است، ضعف سندی دارد.[7]
منها: مرفوعه یحیی الواسطی: «وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ عَنْ أَبِي يَحْيَى الْوَاسِطِيِّ رَفَعَهُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلَيْنِ يَتَفَاخَذَانِ قَالَ حَدُّهُمَا حَدُّ الزَّانِي فَإِنِ ادَّعَمَ أَحَدُهُمَا عَلَى صَاحِبِهِ ضُرِبَ الدَّاعِمُ ضَرْبَةً بِالسَّيْفِ أَخَذَتْ مِنْهُ مَا أَخَذَتْ وَ تَرَكَتْ مَا تَرَكَتْ يُرِيدُ بِهَا مَقْتَلَهُ وَ الدَّاعِمُ عَلَيْهِ يُحْرَقُ بِالنَّارِ».[8]
این روایت دلالت دارد که حد تفخیذ، صد تازیانه است.
با این چهار دلیل، ادله نظریه مشهور روشن شد.
نظریه دوم: مرحوم اسکافی[9] و صدوقین:[10] حد تفخیذ، مطلقا قتل است.
ادله نظریه دوم:دلیل اول: ذیل مرفوعه حسین بن سعید که در آن آمده: «مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ: قَرَأْتُ بِخَطِّ رَجُلٍ أَعْرِفُهُ إِلَى أَبِي الْحَسَنِ ع- وَ قَرَأْتُ جَوَابَ أَبِي الْحَسَنِ ع بِخَطِّهِ هَلْ عَلَى رَجُلٍ لَعِبَ بِغُلَامٍ بَيْنَ فَخِذَيْهِ حَدٌّ فَإِنَّ بَعْضَ الْعِصَابَةِ رَوَى أَنَّهُ لَا بَأْسَ بِلَعِبِ الرَّجُلِ بِالْغُلَامِ بَيْنَ فَخِذَيْهِ فَكَتَبَ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى مَنْ فَعَلَ ذَلِكَ وَ كَتَبَ أَيْضاً هَذَا الرَّجُلُ وَ لَمْ أَرَ الْجَوَابَ مَا حَدُّ رَجُلَيْنِ نَكَحَ أَحَدُهُمَا الْآخَرَ طَوْعاً بَيْنَ فَخِذَيْهِ مَا تَوْبَتُهُ فَكَتَبَ الْقَتْلُ وَ مَا حَدُّ رَجُلَيْنِ وُجِدَا نَائِمَيْنِ فِي ثَوْبٍ وَاحِدٍ فَكَتَبَ مِائَةُ سَوْطٍ».[11]
اشکال: ثابت نشده که این جمله مورد استشهاد، قول امام باشد و حسین بن سعید، قول امام را ندیده است و فقط از قول امام نقل می کند و مجهول است طرف نقل چه کسی است و حدیث مرفوعه است و بدرد استدلال نمی خورد.[12]