درس خارج فقه استاد مقتدایی

موضوع: كتاب النكاح/أحكام العقد /أدله استحباب نکاح

در جلسات گذشته راجع به استحباب و فضیلت و برکات نکاح مطالبی از مرحوم صاحب جواهر با تمسک به آیات و روایات بیان شد و در تأیید این استحباب، مرحوم صاحب جواهر روایات متعددی را مورد تمسک قرار دادند و اما در این جلسه تعدادی از روایات وارد شده در خصوص اثبات این استحباب و فضیلت نکاح از کتاب شریف وسائل الشیعة در کتاب النکاح روایاتی مطرح می‌کنیم:

روایت اول: «عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ: مِنْ أَخْلاَقِ اَلْأَنْبِيَاءِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِمْ حُبُّ اَلنِّسَاءِ.[1] »[2] اسحاق بن عمّار گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: از خلق و خوى پيامبران عليهم السّلام، دوست داشتن و مهرورزى به زنان است.

بیان استاد: مقصود آن است که یکی از خصلت‌های أنبیاء این بوده که نسبت به ازدواج مشتاق بودند و همواره به همسرانشان محبت و علاقه نشان می‌دادند؛ البته نمی‌توان سخن از این به میان آورد که نسبت به همه زنان ولو اجنبیه محبت داشتند که چنین برداشتی از ساحت مقدس انبیاء به دور است.

روایت دوم: «وَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ اِبْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ: (مَا أُصِيبُ) مِنْ دُنْيَاكُمْ إِلاَّ اَلنِّسَاءَ وَ اَلطِّيبَ.»[3]

بیان استاد: در این روایت که از لسان مبارک امام صادق(ع) از جد بزرگوارشان رسول الله(ص) نقل شده است حضرت بهترین دلخوشی خود از این دنیا را محبت به همسران و استعمال بوی خوش معرفی فرموده‌اند؛ در برخی منابع به جای عبارت «ما أصیب» عبارت «ما أحبّ» نیز نقل شده است؛ و اما رسول خدا(ص) بر اساس این منشی که داشتند علاقمند به ازدواج بودند و در طول عمر مبارکشان نه همسر اختیار نمودند همچنین حضرت بسیار به استعمال بوی خوش و عطر علاقه‌مند بودند به نحوی که در مسیری که آن حضرت عبور می‌نمودند آثار بوی عطر آن حضرت به مشام می‌رسید و همه متوجه می‌شدند که آن حضرت از آن مسیر عبور نموده‌اند.

روایت سوم: «وعن عدة من أصحابنا، عن أحمد بن أبي عبد الله البرقي، عن الحسن بن أبي قتادة، عن رجل، عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (عليه السَّلام): " مَا تَلَذَّذَ النَّاسُ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ بِلَذَّةٍ أَكْثَرَ لَهُمْ مِنْ لَذَّةِ النِّسَاءِ، وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: ﴿زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِينَ ...﴾ إِلَى آخِرِ الْآيَةِ ثُمَّ قَالَ: وَ إِنَّ أَهْلَ الْجَنَّةِ مَا يَتَلَذَّذُونَ بِشَيْ‌ءٍ مِنَ الْجَنَّةِ أَشْهَى عِنْدَهُمْ مِنَ النِّكَاحِ، لَا طَعَامٍ وَ لَا شَرَابٍ "»[4]

بیان استاد: از امام صادق(ع) روایت شده است که هیچ لذتی برای مردم در دنیا و آخرت بیشتر از لذت نکاح نیست و این معنای سخن خداوند است که «محبت به امور مادی، از زنان و فرزندان و اموال هنگفت از جمله طلا و نقره و اسب‌های ممتاز و چهارپایان و زراعت، در نظر مردم جلوه داده شده است. این سرمایه زندگی مادی است و [البته] سرانجام نیک نزد خدا است» اهل بهشت، از هیچ چیزی به اندازه انس با همسران بهشتی لذت نمی‌برند؛ نه به اندازه غذا و نه نوشیدنی؛ بهشت سراپا نعمت است آن هم در عالی ترین جلوه خود؛ قصرهای بهشتی؛ لباس‌های بسیار لطیف و رنگارنگ؛ نوشیدنی‌های لذیذ از شیر و آب گوارا؛ غذاهای مختلف و خوش طعم؛ میوه‌ها و درختان بهشتی زیبا همه این امور از نعمت‌های بهشتی به شمار می‌رود ولی از همه این امور بالاتر و جذاب‌تر، انس به همسران بهشتی است چنانچه در این روایت به صراحت به آن اذعان شده است.

روایت چهارم: «وعنهم، عن أحمد، عن عثمان بن عيسى، عن عمرو بن جميع، عن أبي عبد الله(ع) قال: قال رسول الله صلى‌الله‌عليه‌وآله: قول الرجل للمرأة: إنّي أحبّك، لا يذهب من قلبها أبدا.»[5]

بیان استاد: در این روایت که از امام صادق(ع) از جد بزرگوارشان آقا رسول الله(ص) نقل شده است، حضرت متذکر این نکته مهم در آیین همسرداری می‌شوند، اینکه پس از ازدواج، مردان هم در عمل و هم در گفتار نسبت به همسر خود ابراز علاقه کنند و این مسئله به قدری اهمیت دارد که اگر یک مردی به همسرش بگوید من تو را دوست دارم! این ابراز علاقه کلامی او باعث می‌شود که تا آخر عمر این زن این محبت شوهرش را فراموش نکند و همین امر باعث می‌شود آن محبت و اعتمادی که بین آنها وجود داشت بیشتر شود و یکدلی و وحدت بین آنها افزایش پیدا کند و در نهایت موجبات استحکام بیشتر خانواده را ایجاد کند.