موضوع: تفسیر موضوعی/سخن چینی و اصلاح ذات البین /تفسیر آیه 85 سوره نسا

در رابطه با آیات مربوط به نمامی ، سه مورد از آیات بیان شد.

اما ئر چهارمبن آیه سخن از آیه 85 سوره مبارکه نسا است.

﴿مَنْ يَشْفَعْ شَفاعَةً حَسَنَةً يَكُنْ لَهُ نَصيبٌ مِنْها وَ مَنْ يَشْفَعْ شَفاعَةً سَيِّئَةً يَكُنْ لَهُ كِفْلٌ مِنْها وَ كانَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ مُقيتا﴾

[هر کس تشویق به کار نیکی بکند ، نصیبی از آن کار خواهد داشت. و کسی که تشویق به کار ناپسند کند نصیبی از تکلف و شر به خودش برمیگردد. و خداوند حسابرس هر چیزی است.]

این آیه از بهترین آیات است. چرا که در آیات سابق از یک طرف مساله صحبت می شد اما این آیه هم نمامی را بیان می کند هم اصلاح را.

از بهترین مصادیق شفاعت حسنه ، اصلاح ذات البین است. گاهی این اصلاح و شفاعت باعث نجات یک طائفه است.

و از بارز ترین مصادیق شفاعت در کار شر هم ، نمامی و سخن چینی است.

در نگاه اول بعضی افراد ، وجه ارتباط و تقابل اصلاح ذات البین و نمامی را درک نمی کنند. حال آنکه مصلح ، نمام نیست و بالعکس و این آیه شریفه هر دو طرف را ذکر کرده است.

این آیه شریفه تشویق به اصلاح است که این اصلاح و ایجاد دوستی ، ثمره معنوی آن به خود مصلح برمی گردد و از طرف مقابل نمامی ، ضرر معنوی اش به خود سخن چین می رسد.

نکات تفسیری :

نکته اول :

تفسیر کلمه شفاعت چیست؟

6 معنا ذکر شده است. بعضی ناظر به مرکز معنا است و خود لفظ شفاعت را معنا می کند و بعضی ناظر به وجه توسعه معنای شفاعت است یعنی معنا را توسعه داده اند و لوازم آن را بیان میکند.

1 – ابن عباس : اصلاح بین دو نفر ، معنای شفاعت است.[1] به نظر استاد این معنا از بیان توسعه معنا و بیان لوازم است.

2 – شفاعت یعنی وساطت نیکو و یا وساطت ناپسند در امور مردم. این وساطت اگر در کار حلال باشد ، می شود شفاعت حسنه و اگر وساطت در امور ناپسند باشد ، شفاعت سیئه می شود.[2]

بین این دو معنای ابتدایی ، تفاوت وجود دارد و تفسیر دوم ، شمول بیشتری دارد. مثل کسی که با رانت مشغول به کاری می شود ، در حالی که دیگری شایسته تر است برای ایت کار و این رانت بازی نوعی کار سیئه است. طبق قول دوم ، این مورد هم شامل شفاعت سیئه است ولی طبق معنای اول ، شامل این مورد نمی شود.

یکی از مطالب در این تفسیر این است که نیل به اجر و پاداش ، متوقف بر تاثیر گذاری نیست. چه بسا واسطه ، به نتیجه لازم نرسد ، اما به اجر و پاداش می رسد.

حضرت فرمود : اشفعوا توجروا.[3]