موضوع: آیه ی 33 سوره ی احزاب

 خداوند متعال در آیه ی 33 سوره ی احزاب می فرماید: وَ قَرْنَ في‌ بُيُوتِكُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِيَّةِ الْأُولى‌ وَ أَقِمْنَ الصَّلاةَ وَ آتينَ الزَّكاةَ وَ أَطِعْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً [1]

 گفتیم خداوند در آیات 32 تا 34 سوره ی احزاب همسران پیامبر اکرم (ص) خطاب می کند و در این آیات هفت دستور به آنها داده می دهد. این دستورات همه ی زنان مسلمان و بخشی از این دستورات مردان را نیز شامل می شود.

 

 اکنون به دو دستور دیگر اشاره می کنیم: (أَقِمْنَ الصَّلاةَ وَ آتينَ الزَّكاةَ)

 یعنی ای زنان پیامبر اکرم (ص) به نماز اهمیت بدهید و آن را اقامه کنید و زکات را نیز پرداخت نمایید.

 برای روشن شدن این دو دستور مقدمه ای کوتاه ذکر می کنیم: ما چهار رابطه داریم:

 اول: رابطه ی ما با خداست. ما مخلوق خدا هستیم و او خالق ماست و هرچه داریم از اوست و هر چه می خواهیم نیز از او می باشد. این رابطه را باید با خدا محکم حفظ کنیم.

 دوم: رابطه ی ما با خلق خداست. ما در جامعه زندگی می کنیم و با یکدگر ارتباط داریم. روابط ما با یکدگر باید خوب باشد. اگر غنی هستیم به یا فقراء باشیم و اگر عالم هستیم به یاد جهال و اگر قوی هستیم به یاد ضعفاء باشیم.

 سوم: رابطه ی ما با محیط زیست است. خداوند در این دنیا نعمت هایی آفریده است ولی این نعمت ها محدود است و اگر تخریب شود چیزی جانشین آن نمی شود. حتی اکسیژن هوا، آب های روی زمین، زمین های قابل کشت و معادن روی زمین محدود می باشد. باید این منابع را برای نسل های بعدی نگه داریم و نباید محیط را برای آنها ویران کنیم و زندگی آنها را به خطر بیندازیم.

 قرآن مجید می فرماید: إِنَّ الْمُبَذِّرينَ كانُوا إِخْوانَ الشَّياطينِ وَ كانَ الشَّيْطانُ لِرَبِّهِ كَفُوراً [2] کسانی که اسراف و تبذیر می کنند (چه در مال و منال خودشان باشد و چه در منابع طبیعی) آنها برادران شیطان هستند زیرا کار شیطان تخریب است.

 چهارم: رابطه ی انسان با خودش است. من در مقابل خودم مسئول هستم و باید خودم را اصلاح و تربیت کنم و دنبال معلم و مربی بروم.

 رابطه ی پنجمی هم هست که آن رابطه ی انسان ها با حکومت های عادلانه است. همچنین رابطه ی حکومت با ملت. که این رابطه جداگانه است.

 در آیه ی فوق دو رابطه از آن روابط مطرح شده است. اقامه ی نماز برای رابطه با خدا است و دادن زکات برای رابطه با خلق خداست.

 مسائل نماز بسیار مهم است و وقتی می گویند ستون دین است و وقتی می گویند روز قیامت اولین پرونده ای که بررسی می شود نماز است که اگر درست بود ما بقی را آسان می گیرند و اگر خراب بود مابقی را سخت می گیرند و وقتی می گویند نماز معراج مؤمن است و با آن می تواند به آسمان ها صعود کند و وقتی می گویند نماز مانند نهر جاری است که وقتی کسی در روز پنج بار خود را در آن شستشو دهد آثاری از کثافت و گرد و غبار در او باقی نمی ماند باید به همه ی اینها ایمان داشت.

 در حدیثی در حالات امام صادق علیه السلام می خوانیم که راوی که یکی از همسران امام صادق علیه السلام است می گوید: هنگامی که آخرین لحظات عمر حضرت رسید فرمود: تمام بستگان من را خبر کنید بیایند. در آن حال فرمود: إِنَّ شَفَاعَتَنَا لَا تَنَالُ مُسْتَخِفّاً بِالصَّلَاةِ [3] حضرت سخن از تارک الصلاة به میان نمی آورد بلکه می گوید کسی که به صلات بی اهمیت باشد مانند کسی که نماز را تند می خواند، کارهای روزمره را بر نماز مقدم می دارد و نماز را در آخر وقت می خواند، هنگام نماز حضور قلب ندارد و وقت مرده را برای نماز در نظر می گیرد. انسان باید هنگام نماز، غیر خدا را فراموش کند. در غیر این صورت شفاعت اهل بیت شامل حال ما نمی شود. اگر کسی نماز را خوب و با آدابش انجام دهد، اثر نماز در روح و بدن انسان مشخص می شود، نماز ما را بیمه می کند و از وسوسه های شیطان حفظ می کند.

 همسران رسول خدا (ص) نماز می خواندند ولی آیه ی فوق برای تأکید ذکر شده است تا اهمیت نماز مشخص شود.

 دستور دوم در مورد رابطه ی با خلق خداست که دستور به ایتاء زکات است.

 در روایتی از امیر مؤمنان علی علیه السلام می خوانیم: إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ فَرَضَ فِي أَمْوَالِ الْأَغْنِيَاءِ أَقْوَاتَ الْفُقَرَاءِ فَمَا جَاعَ فَقِيرٌ إِلَّا بِمَا مَنَعَ غَنِيٌّ. [4]

 یعنی خداوند به دقت حساب کرده و نیاز فقراء را در اموال اغنیاء تعیین کرده و اگر فقیری پیدا شد علامت آن است که یک غنی به وظیفه ی خود عمل نکرده است. در جامعه ی اسلامی حتی یک فقیر و یک بیکار هم نباید باشد و همه ی کارها باید روی حساب باشد.

 به هر حال درباره ی زکات و خمس و رد مظالم و کفارات که اسلام روی حساب هایی آنها را معین کرده است بحث های مفصلی وجود دارد ولی امروز به نکته ی جدیدی اشاره می کنیم و آن اینکه چیزی وجود دارد که نام آن (الحق المعلوم) است.

 در قرآن می خوانیم: وَ الَّذينَ في‌ أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ [5]

 مؤمنان حقیقی کسانی هستند که در اموال آنها حق معلومی برای سائل و محروم است. امام صادق علیه السلام می فرماید: فِي قَوْلِهِ تَعَالَى فِي أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ مَا هَذَا الْحَقُّ الْمَعْلُومُ قَالَ هُوَ الشَّيْ‌ءُ يُخْرِجُهُ الرَّجُلُ مِنْ مَالِهِ لَيْسَ مِنَ الزَّكَاةِ فَيَكُونُ لِلنَّائِبَةِ وَ الصِّلَةِ. [6] علت اینکه این حق غیر از زکات است برای این است که حق معلوم یعنی حقی که فرد، خودش معین می کند ولی زکات را خودش معین نمی کند بلکه خداوند معین می کند.

 بعد امام علیه السلام اضافه می کند که حق معلوم این است که فرد در اموال خود چیزی را معین کند که به نیازمندان کمک کند. این کار را می توان همه روز، هر هفته و یا هر ماه انجام داد. بستگان آبرومند و همسایگان و دوستان نیازمند در دریافت این حق مقدم بر دیگران هستند. این کار در حفظ انسان از بلاها و حوادث ناگهانی و برکت اموال، اثر بسیاری می گذارد.

 

 به مناسبت ولادت با سعات امام مجتبی علیه السلام به یک نمونه از رابطه ی انسان با خلق اشاره می کنیم: فقیری خدمت ایشان رسید و دو بیت شعر خواند که مضمون آن این است که در تمام خانه ی من چیزی که بتوانم آن را حتی به یک درهم بفروشم باقی نمانده است و حتی در چهره ی من اثر فقر روشن است. فقط یک سرمایه برای من مانده است که آمده ام آن را به شما بفروشم و آن آبروی من است. آن را هم نمی خواستم بفروشم ولی دیدم که شما مشتری خوبی هستی.

 امام علیه السلام به مسئول اموال خود فرمود: ما مجموعا چقدر داریم و او عرض کرد: دوازده هزار درهم. فرمود: همه را بیاور. او عرض کرد: این مخارج سال ماست و چیزی باقی نمی ماند. امام فرمود: توکلت به خدا زیاد باشد. او تمام آن اموال را آورد و حضرت همه را به فقیر داد و فرمود: این مال کم را قبول کن و گویا تو چیزی به ما نفروختی و ما هم چیزی از تو نخریدیم. (آبروی تو کاملا محفوظ است و این هم مال اندکی بود که ما در بساط داشتیم.)