موضوع:کتاب النکاح / ادامه مسئله 7 /

در اين جا يك روايت هم داريم كه ولو سند ندارد ولى به نظر مى رسد كه دلالتش صريح در طلاق است. مرحوم حاجى نورى در مستدرك از مناقب ابن شهر آشوب اين روايت را نقل كرده است:

*... جاءت امرأة اليه - يعنى علياً(عليه السلام) - فقالت:

ما ترى أصلحك الله *** و أثرى لك اهلا

(چه مى گويى خداوند به شما سلامتى بدهد و به خانواده ات خير دهد)

فى فتاة ذات بعل *** اصبحت تطلب بعلا

(دختر شوهردارى كه دنبال شوهر است)

بعد إذن من أبيها *** أترى ذلك حِلاّ

(آيا اين حلال است)

اين دختر در بين جمع اين حرف را زد و اطرافيان به هم نگاه كردند كه چگونه ممكن است زن شوهردار باشد و بخواهد ازدواج كند ولى حضرت متوجّه شده و مى فرمايد:

أحضرينى بعلك (شوهرت را بياور) فأحضرته فأمره بطلاقها ففعل... فقال(عليه السلام): إنّه عنيّن (زن با زبان بى زبانى فهماند كه شوهرش عنيّن است و او در خطر است)....[1]

حضرت به زن نمى گويد فسخ كن بلكه به شوهر مى گويد طلاق بده، چگونه قابل توجيه است؟

براى توجيه دو راه وجود دارد:

1- همسر مى تواند فسخ كند ولى چون قبلا رضايت به عيب داده ديگر حق ندارد، ولى از اين جهت كه زوجه به مشقّت افتاده حاكم شرع به زوج مى گويد طلاق بدهد و اگر طلاق ندهد حاكم خودش طلاق مى دهد.

2- در اين جاها تخيير است و زوجه مى تواند اعمال خيار كند و يا مرد طلاق دهد و حضرت راه دوّم را اختيار كرده اند پس اين روايت هم كه ظاهراً صريح در طلاق است، قابل توجيه است.

طايفه دوّم: روايات نافى خيار بعد از وطى

رواياتى كه كلمه خيار دارد منتها منفى آن را مى گويد، يعنى اگر اين گونه باشد خيار ندارد كه در سه روايت داريم:

*... من أتى إمراة مرّة واحدة ثم أخذ عنها فلا خيار لها (در مورد مطلق عيوب رجل مى فرمايد اگر يك بار وطى شود مرأه لاخيارلها).[2]

اين حديث مفهوم دارد يعنى اگر قبل از وطى باشد خيار دارد و تعبير به خيار ربطى به طلاق ندارد.

*... إذا تزوّج الرجل إمرأة فوقع عليها وقعة واحدة ثم أعرض عنها فليس لها الخيار.... (در صورتى كه يك بار وطى باشد ليس لها الخيار).[3]

مفهومش اين است كه اگر وطى نشود خيار دارد.

*... روى أنّه متى اقامت المرأة مع زوجها بعد ما علمتْ أنّه عنيّن و رضيت به لم يكن لها خيار بعد الرضا (اگر زن راضى شد ليس لها الخيار).[4]

مفهومش اين است كه اگر راضى نشد خيار دارد.

مفهوم اين سه روايت نشان مى دهد كه در بعضى از موارد حقّ فسخ است كه از آن تعبير به خيار كرده اند.