موضوع: خارج بیع/تعریف بیع/ تعریف شیخ انصاری/ اشکال تعریف، به اجاره، هبه معوضه و صلح

خلاصه جلسه گذشته

شیخ انصاری در تعریف بیع فرمودند اولی بیع را چنین تعریف کینم فالاولی ان البیع انشء تملیک عین بمال است. شیخ انصاری در متن پنج اشکال را مطرح کردند و از تعریف دفاع کردیم و یک اشکال ضمن که در مجموع شش اشکال می شود. یکی از اشکال های تعریف بیع این است که تعریف بر شراء صادق است

اشکال چهارم: تعریف شامل شراء می شود

شیخ انصاری می فرماید: انشاء تملیک شامل شراء می شود. یعنی مشتری نیز ثمن را تملیک به بایع می کند پس تعریف مانع اغیار نیست.« صدقه علی الشراء فان المشتری بقبوله للبیع یملک ماله بعوض المبیع».

پاسخ شیخ انصاری

شیخ انصاری می فرماید: اصل در بیع تملیک عین بالعوض است که در ضمن آن تملک مشتری است بنابراین تملک ثمن ضمنی است. محقق خویی می فرماید معنای تملیک ضمنی را نفهمدم که چیست؟

یلاحظ علیه

مقصود جناب شیخ انصاری آنکه اصالت دارد، بایع است گرچه بدون مشتری کاری پیش نمی آید. بیع از ناحیه مشتری انفعال است که به تعریف شیخ اشکال شد بیع انتفال نیست. پس در تعریف بیع در صدد تعریف بیع به معنای داد و ستد یا بده بستان هستیم در نتیجه اشکال وارد نیست. البته در صورتی نقض وارد است که ثمن عین باشد اما اگر منفعت باشد اشکال وارد است چون در بیع لازم است مبیع عین و نمی تواند منفعت باشد.

اشکال پنجم: تعریف شامل اجاره می شود

این اشکال را شیخ انصاری در ضمن اشکال چهارم ذکر کرده اند. تعریف بیع شامل اجاره است در حالی که هویت اجاره با بیع متفاوت است.

پاسخ

پاسخ این اشکال در پاسخ قبلی داده شد. اصل در باب اجاره تملک است یعنی مستاجر منافع خانه در مقابل عوض تملک می کند و موجر در ضمن آن تملیک می کند پس اصل در اجاره تملک است. شیخ انصاری می فرماید: و به یظهر اندفاع الایراد بانتقاضه بمستأجر العین بعین حیث ان الاستئجار یتضمن تملیک العین بمالٍ، اعنی المنفعة.

اشکال ششم: تعریف شامل هبه معوضه و صلح می شود

اشکال مهم این است که بیع شامل صلح و هبه معوضه می شود و مانع اغیار نیست. لکن قبل از بیان اشکال می گوییم که بیع مبادله بین المالین است و صلح مصالحه بین شخصین و هبه مبادله بین فعلین است. که هریک هویت خود را دارد.