موضوع: فقه کاربردی/ روش های فقه کاربردی/ اختیارات و ولایت مطلقه فقیه/ ولایت فقیه از احکام اولیه یا ثانویه

ولایت فقیه از احکام اولیه یا ثانویه

معنی حکم روشن است و به معنی دستور و فرمان شارع مقدس است. حکم و دستور شارع اقسامی دارد یک قسم آن احکام تکلیفیه است و قسم دیگر حکم و ضعی است. احکام تکلیفی بر پنج قسم است وجوب حکم تکلیفی است که منع از ترک درآن است وجوب تکلیفی هم اقسامی دارد وجوب عینی مانند وجوب نماز و وجوب روزه که با اتیان البعض ساقط نمی شود. وجوب کفایی اگر من به الکفایه آن را اتیان کند از دیگران ساقط می شود مانند تجهیز المیت و تفقه در دین، وجوب تعیینی مانند وجوب نماز و روزه، وجوب تخییری مانند وجوب خصال کفاره، وجوب موقت و وجوب غیر موقت مانند وجوبی که زمان خاص دارد این وجوب بر دو قسم است وجوب موقت مضیق مانند روزه و وجوب موقت موسع مانند نماز روزانه. وجوب غیر موقت زمان در آن نقش ندارد مانند نماز آیات که تا آخر اداء است مانند نماز آیات زلزله و مانند امر به معروف و نهی از منکر که وقت خاصی ندارد هر وقت منکر اتفاق بیافتد وظیفه امر و نهی است. وجوب مطلق و وجوب مقید، وجوب مطلق گاه منجز و گاه معلق است مانند نماز که مطلق است و گاه منجز است مانند دخول بعد از وقت نماز است. وجوب مقید مانند حج نسبت به اسطاعت. وجوب تعبدی و وجوب توصلی، واجبی که قصد قربت در آن شرط است مانند روزه، وجوب توصلی قصد قربت در آن نیست مانند تطهیر لباس و حرفه هایی که جامعه به آن نیاز دارد. وجوب نفسی مانند وجوب نماز و وجوب غیری مانند وجوب غیری.

مستحب حکمی است که می توان آن را انجام داد معنای آن روشن است و نیازی به تفسیر ندارد. برخی مستحبات تکمیل کننده چیزی است مانند اذان و برخی تکمیل کننده چیزی نیست مانند صدقات

حرمت بطور کلان بر دو قسم یکی حرمت ذاتی مانند زنا و سرقت و قتل به غیر حق، دیگری به خاطر عارض حرام شده مانند نماز در زمین غصبی، بیع وقت الندا به هنگام نماز جمعه

احکام وضعیه اعتبار شرعی که متضمن اقتضا و تخییر نیست مانند صحت و فساد عزیمت و رخصت از احکام وضعیه هستند.

احکام واقعیه اولیه و احکام واقعیه ثانویه و احکام ظاهریه

مراد از احکام واقعیه اولیه: احکامی که مشترک بین جمیع مکلفین است تفاوتی بین عالم و جاهل ندارد

مراد از احکام واقعیه ثانویه: حکام اضطراری است مانند تیمم نسبت به وضو است این احکام مانند احکام واقعیه اولیه نقش دارد یعنی با تییم نیز مانند وضو می توان نماز و دست به قرآن زد.

حکم ظاهری بر دو قسم است حکمی که مفاد امارات است دلیل ظنی است اما پشتوانه آن علمی است یعنی ادله حجیت خبر واحد پشتوانه علمی برای دلیل ظنی خبر واحد درست می کند. قسم دیگر حکمی که مفاد اصول عملیه است عبارت برائت و احتیاط و تخییر و استصحاب.

با این مقدمه می گوییم آیا ولایت فقیه از احکام اولیه یا از احکام ثانویه است؟

تفاوت این دو این است اگر از احکام اولیه بشود در عرض سایر احکام قرار می گیرد اگر در عرض دیگر احکام قرار گرفت ولی فقیه می تواند مثلا حج را تعطیل کند در زمانی که مصلحت بداند این موضوع در سید ابو الحسن اصفهانی اتفاق افتاد. ولایت فقیه از احکام اولیه باشد عدل آنها خواهد بود و در چهار چوب آنها نخواهد بود اما اگر از احکام ثانویه باشد معنی آن محدود کردن ولایت فقیه است امام راحل می فرماید ولایت فقیه از احکام اولیه است.