موضوع: مسائل مستحدثه/ تغییر جنسیت

در باب تغییر جنسیت مطرح شد؛ اگر جنس پدر تغییر کند و زن بشود، آیا این زن که سابقاً مرد بوده بر ابن حرام است یا نه؟ به دلیل« او ابنائهن» در باب نظر و نگاه همچنان حرام می باشد. اما درباره حرمت تزویج اگر« و امهاتهم» شامل پدری که مونث شده می شود. تزویج حرام است. و اگر شامل نشود تزویج حرام نیست و به ملازمه، نگاه کردن نیز حرام نخواهد بود. لذا امام راحل در این مورد تردید نمی کند. می فرماید: و لو تغییر جنس الاب فهل یکون فی حال انوثته محرما لابنه و ان لم یکن اماً له الظاهر ذالک. وجه آن چون هیچ شبهه در آن نیست. اما در مورد قبل و بعد از آن دارای شبهه است.

ادامه مساله: ... و لو تغيرت زوجة الابن و صارت رجلاً فهل هي محرم على أُم زوجها السابق؟ لا يبعد ذلك على إشكال.[1]

اگر همسر فرزند تغییر جنسیت بدهد و مرد بشود. مادر فرزند که قبل از تغییر جنسیت مادر شوهر او بود آیا بعد از تغییر جنسیت و مرد شدن عروس، آیا ازدواج با مادر شوهر بر او حرام است یا نه؟ و نگاه کردن بر او جایز است یا نه؟

امام راحل می فرماید: حرمت آن بعید نیست. یعنی نظر کردن به مادر شوهر سابق(قبل از تغییر جنسیت) جایز است و ازدواج با او نیز حرام است. وجه عدم بُعد و اینکه دارای اشکال است؛ چیست؟

مستند آن فقط استصحاب است. یعنی همسر فرزند در زمانی که عروس بود می توانست به مادر شوهر نگاه کند. بعد از تغییر جنسیت و مرد شدن شک می کنیم آیا جواز نظر هنوز باقی است؟ جواز نظر استصحاب می شود. استحصاب دیگر نیر جاری می شود. یعنی این مرد که سابقا و قبل از تغییر جنسیت زوجه بوده. تزویج با مادر شوهر خود بر او جایز نبوده چون سالبه به انتفاء به موضوع است الان هم تزیوج جایز نیست. به عبارت صریح تر می گوییم بر هند و این عروس مشخص که قبل از تغییر جنسیت زوجه بوده و الآن مرد است نظر کردن این خانم که مادر شوهر او بوده جایز است. الآن و بعد از تغییر جنسیت نیز جایز است. قبل از تغییر جنسیت تزویج این زن مشخص با این زن مشخص دیگر حرام بوده است بعد از تغییر جنیست نیز حرام است.

استاد: ولی این استحصاب همراه با تکلّف است. اولاً سالبه به انتفاء موضوع است به عبارت دیگر دو موضوع است یعنی قبل از تغییر جنسیت نظر زن به زن دیگر بدون ریبه، جایز است. چون نظر مماثل به مماثل بوده است. بعد از تغییر جنسیت مرد شده و نظر غیر همجنس است. و در حرمت تزویج نیز قبل از تغییر جنسیت روشن ازدواج عروس با مادر شوهر حرام بوده چون زمینه نبود و بعد از تغییر جنسیت تغییر موضوع داده شده است. بنابراین اشکال در اینجا قوی است. و باید گفت« یبعد ذالک علی اشکال» برخلاف آنچه امام راحل در تحریر فرموده است. به عبارت دیگر بُعد قوی تر است. و حداکثر جواز احتمال داده شود.

آنچه در اینجا باید دقت شود. رعایت احتیاط لازم است و احوط وجوبی را باید قایل شد. به عبارت دیگر حتی اگر قایل به جواز نظر بشود و یا تزویج را حرام نداند بخاطر فقدان دلیل بر حرمت ولی چون ادله احتیاط در دماء و فروج قول به احتیاط واجب را متعین می کند. معنی احتیاط این می شود که نظر جایز نیست و تزویج هم حرام است.

مسألة 9 - ما ذكرناه في الأقرباء نسبا يأتي في الأقرباء رضاعا كالأم و الأب الرضاعيين و الأخت و الأخ و هكذا.[2]

قبل از این مساله هر چه در باره تغییر جنسیت گفته شده درباره محارم نسبی بود. درباره محارم رضاعی نیز جاری است. دلیل آن مضمون « الرضاع لحمة کلحمة النسب» است.

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ بُرَيْدٍ الْعِجْلِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي حَدِيثٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ: يَحْرُمُ مِنَ الرَّضَاعِ مَا يَحْرُمُ مِنَ النَّسَبِ.[3]

روایت صحیح السند است و مراد از برید عجلی، برید بن معاویه عجلی است. مضمون این روایت مورد اتفاق بین را شیعه و سنی است.

مسألة 10 - يثبت ما ذكرناه فيما إذا غير جنس بجنس واقعا، و أما لو كان العمل كاشفا عن واقع مستور و أن من صار رجلا بعد العمل كان رجلا من أول الأمر يستكشف منه أن ما رتب على الرجل الصوري و المرأة الصورية رتب على غير موضوعه فتحدث مسائل أخر.[4]

آنچه در این مسائل مطرح شد درباره کسی بود که واقعا مرد یا زن بوده و با تغییر جنسیت زن یا مرد شده است. اما در این مساله می فرماید کسی که از اول مرد یا زن بوده است یعنی آلت رجولیت و انوثیت او مستور بوده است و با عمل جراحی آن را آشکار کرد. از موضوع تغییر جنسیت بیرون است. احکام تغییر جنسیت شامل او نمی شود. مثلا از محرمات حج حرمت لباس دوخته شده و استظلال بر مرد است اما بر زن حرام نیست. بعد از حج عمل جراحی انجام داده متوجه شده که قبل از اعمل حج مرد بوده و او به تصور اینکه زن بوده آنها را پوشیده است. باید کفاره بدهد چون فکر می کرده زن بوده در حالی که واقعا مرد است. مثال دیگر فکر می کرده زن است و با مهریه زیاد ازدواج می کند بعد معلوم می شود مرد است ازدواج خود به خود فسخ شده و حق مطالبه مهر را ندارد چون از اول مستحق آن نیست.