موضوع: مسائل مستحدثه/ تغییر جنسیت

این مساله مطرح بود، که اگر زن تغییر جنسیت بدهد و مرد بشود، به عبارت دیگر مادر بود و با تغییر جنسیت پدر بشود. از احکام پدر، محرم بودن عروسش بر او است. در نتیجه می تواند به عروس خود نگاه بکند.

دو مطلب درباره مادری که تغییر جنسیت داده و رجل یا پدر شده، مطرح است.

مطلب اول: آیا احکامی که درباره پدر مطرح بود برای او نیز جاری است؟ یعنی همسر فرزندش بر این زن مرد شده نیز محرم است؟ و می تواند این زن مرد شده به همسر فرزند خود نگاه کند؟

مطلب دوم: زنی که با تغییر جنسیت مرد شده می تواند با همسر فرزند یا عروس خود ازدواج کند؟ امام راحل فرمود لایبعد علی اشکالٍ. در جلسه قبل وجه عدم بُعد را گفتیم که بر اساس« و حلائل ابنائکم الذین من اصلابکم» از کسانی که ازدواج با آن جایز نیست. چون حلیله ابن است. بر مرد کذایی صدق نیز می کند که همسر فرزند او حلیله ابن است. پس ازدواج با او حرام است و نگاه کردن به آن جایز است. حرمت نکاح و جواز نگاه مانند نماز و روزه متلازمان هستند.

وجه اشکال این است که آیه قید (من اصلابکم) را دارد. به عبارت دیگر، حلیله آن فرزندی که از صلب و منی شما درست شده باشد نکاح با حرام است. در حالی که مردی که قبلا زن بوده بچه از منی او تشکیل نشده است. بنابراین آیه این مورد را شامل نمی شود پس ازدواج با او حرام نیست و نگاه کرده به آن حرام است. گرچه در آخر گفتند احتیاط کنند.

جواب شبهه، اولاً، بر جنس انثی صلب اطلاق می شود و فرزند دختر ولد صلبی است مانند امام حسن وامام حسین علیهما ولد صلبی پیامبر هستند. الحسن و الحسین بنا رسول الله. روایت ابی الجارود دیروز نقل شده که اثبات می کرد ولد البنت ولدُ صلبیُ. وجه نقد این است که با حلائل ابنائکم استدلال شد که فقط همسر بچه ای که از صلب و منی مرد تشکیل شده نکاح او حرام است در حالی که همسر فرزند برای مادر پدر شده حلائل ابنائکم صدق نمی کند چون از کنی و صلب او تشکیل نشده است. درحالی که روایت ابی الجارود ثابت می کند که صلب و ابن بر او صادق است. از جهت حضرت زهراء سلام علیها به امام حسن و امام حسین علیهما السلام فرزند صلبی پیامبر صلی الله علیه و آله گفته می شود.

روایت ابی الجارود در کتاب وافی ج 3 ص 944 و در بحار الانوار ج 43 ص 233 ذیل حدیث نه. در جلسه قبل آرم آن که ضعیف بود گفته شد. ولی در عین حال، سند آن را نیز بررسی می کنیم.

در عده ای که از احمد بن محمد بن خالد نقل می کنند چند تا ثقه هست. حسن بن ظریف بن ناصح، از اصحاب امام هادی علیه السلام است. کوفیُ سَکن بغداد و ابوه مِن قبل ثقةٌ. عبد الصمد بن بشیر، کوفیٌ ثقةٌ ثقةٌ روای عن ابی عبد الله علیه السلام. تا اینجا به نظر می رسد روایت خوبی است. ولی ابی الجارود زیاد بن منظر است تابعی و زیدی است. تنسب الیه الجارودیه مکفوفٌ ای اعمی. اعمی القلب کان کذاباً کافراً. بنابراین روایت به استثنای ابی الجارود راویان معتبر هستند. اگر هم خدشه بر سند وارد بشود می گوییم مضمون این روایت در روایات دیگر آمده است.

بنابراین امام راحل که می فرماید: لایبعد الالحاق علی اشکالٍ. اشکال را دیده است.

شبهه دیگری مطرح است در آیه 23 سوره نساء« حرمت علیکم امهاتکم یعنی بر شما رجال حرام شده است. و بناتکم یعنی شما پدران نمی توانید با دختران خود ازدواج کنید و اخواتکم یعنی شما برادران نمی توانید با خواهران خود ازدواج کنید. و در فراز دیگرآیه می فرماید: «و حلائل ابنائکم»، این رجلی که مخاطب آیه است باید اب باشد. بر خانمی که تغییر جنسیت داده رجل صدق می کند؛ اما آیا اب صدق نمی کند؟ اینجا دو نظریه است. نظریه اول؛ هیچ تغییری تا آخر نیست یعنی آنکه درگذشته اُم بوده همچنان اُم است و نیز آنکه در گذشته اب بود همچنان اب است. حتی اگر تغییر جنسیت داده داده باشد. بنابراین اب بر این زن تغییر جنسیت داده صدق نمی کند در نتیجه همسر فرزند بر او نامحرم و نمی تواند به او نگاه کند و نیز می تواند با او ازدواج کند. ولی این مبنی مخدوش است. یعنی ملاک عرف است و عرف به او پدر می گوید و نیز پدر و مادر از این دو نفر خارج نیست. درنتیجه شبهه محصوره است یعنی وقتی ام نیست عرف حکم اب را برو بار می کند.

با فرض فقدان دلیل می توان به استصحاب تمسک کرد؟

بیان استصحاب: قبل از تغییر جنسیت مردی که زن بود بر او ازدواج با عروس خود ازدواج - بر قراری رابطه جنسی- کند. بعد از تغییر جنسیت و مرد شده می گوییم همچنان ازدواج حرام است. موضوع استصحاب عبارت از بر قراری رابطه جنسی است.

استصحاب جاری نمی شود چون موضوع تغییر کرده است یعنی قبل از تغییر جنسیت موضوع هند بود که رابطه جنسی مساحقه می شود و بعد از تغییر جنسیت مرد شده است. بنابراین وحدت موضوع در استحصاب رعایت نشده است.

ان قلت: گرچه موضوع تغییر پیدا کرده است وتغییر جنسیت داده است ولی در واقع موضوع عبارت از هند و زید و عروس است. بنابراین بیان استصحاب چنین خواهد بود ابتدا درباره هند می گوییم قبلا نمی توانست با عروس خود ازدواج یا رابطه جنسی داشته باشد بعد از تغییر جنسیت درباره این شخص شک می کنیم هنوز حرمت ازدواج باقی است یا نه؟ استصحاب بقای حرمت می شود و همچنین درباره زید قبل از جنسیت حکم حرمت ثابت بود و بعد از تغییر جنسیت شک می کنیم. استحصاب حرمت جاری می شود. بنابراین با استصحاب می تواند بقای حرمت نکاح را جاری کرد و لی دلیل استصحاب در صورتی است که دلیل لفظی در بین نباشد. و در مقام دلیل لفظی داریم.

بنابراین کلام امام راحل متین است که محرمیت و محرمیت ثابت و باقی خواهد ماند.

ادامه مساله:... و لو تغير جنس الأب فهل يكون في حال أنوثيته محرما لابنه و إن لم يكن أماً له؟ الظاهر ذلك، و لو تغيرت زوجة الابن و صارت رجلا فهل هي محرم على أم زوجها السابق؟ لا يبعد ذلك على إشكال.[1]

اگر پدر تغییر جنسیت بدهد و زن شود آیا در این حال بر فرزند خود حرام است گرچه به او مادر گفته نشود. یکی از محرمات تزویج با مادر است آیا این حکم شامل پدر تغییر جنسیت داده شده می شود؟ آیا فرزند می تواند به مرد تغییر جنست داده شده بکند؟ در سوره نور می فرماید:

﴿وَ قُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لاَ يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَ لاَ يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَ لاَ يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾[2]

غض به شکستن نگاه گفته می شود. ولی غمز به بستن نگاه گفته می شود، یعنی خیره نشود. درآیه فوق می فرماید زنیت خود را به انائهن نشان ندهند. درباره مردی که با تغییر جنسیت زن شده بر او نیز ابنائهن بر او صدق می کند. اما درباره ازدواج یعنی فرزند با پدری که تغییر جنسیت داده و زن شده آیا فرزند می تواند با این زن ازدواج کند؟ با تلازم جواز نگاه و حرمت تزویج قابل اثبات است اما با غیر تلازم آیا می توان حرمت را از آیه استفاده کرد؟ فرع دیگر عروس تغییر جنسیت بدهد حکم او چیست در جلسه آینده مطرح می کنیم.