موضوع بحث : مقدمات بحث ترتب

ادامه مقدمه هفتم:

قدرت دو نوع است: گاهي قدرت عقلي است و گاهي قدرت شرعي است. که قدرت شرعي در مورد تيمم وجود دارد و لذا موارد تيمم را ابتداءً عرض مي‌کنيم.

موارد تجويز تيمم

1. نبود آب که اين طبق حکم عقل است.

2. در فحص آب خوف ضرر باشد؛

3. در فحص آب خوف حرج باشد؛

4. خوف ضرر از استعمال آب باشد؛

5. خوف عطش به واسطه استعمال با آب هست؛

6. اگر آب در ظرف غصبي باشد، شارع تيمم را تجويز کرده است.

7. اگر ضيق وقت است، شارع تيمم را تجويز کرده است.

8. اگر آبي باشد که مردد بين وضو و شستن نجاست باشد بايد تيمم کرد.

سخن اين است که در اين موارد اگر كسي تيمم نکند و وضو بگيرد، آيا وضوي او صحيح هست يا نه؟ به عبارت ديگر آيا ترتب جاري است يا نه؟

فرمايش محقق نائيني;

ايشان امر ترتبي را قبول ندارد زيرا مي‌گويد در امر ترتبي يعني امر روي وضو بيايد در حالي که امر روي وضو نمي‌آيد مگر اينکه ملاک در آن باشد و ملاک در وضو وجود ندارد. زيرا ملاک از اطلاق ماده به دست مي‌آيد و ماده در اينجا به قدرت قيد خورده است.

اشکال آيت‌الله خوئي;

ما وقتي از امر ملاک مأيوس شديم سراغ امر ترتبي رفتيم و لذا امر ترتبي نمي‌تواند مترتب بر ملاک باشد.

امّا در مورد تقييد مي‌گوئيم: پشتوانه امر به تيمم مثلا اسق الفردَ العطشان است که مزاحم با وضو است و اهم اسق الماء است و وقتي امر اهم عصيان شد وضو بدون مزاحم است و علي القاعده صحيح است.

حديث اخلاقي در پايان بحث:

قال الله تعالي لموسي بن عمران: هل عملت لي عملاً خالصاً قال: نعم صلّيت لک و صمتُ لک و سبحت لک و هللت لک قال الله تعالي الصلاة جواز لک علي الصراط و الصوم جنة لک من النار و التسبيح و التهليل درجات.

فبکي و قال يا رب دلّني علي عمل خالص لک قال هل نصرت مظلوماً هل کسوت عرياناً هل سقيت عطشانا هل اکرمت عالماً هذا لي عمل خالص.