درس خارج فقه استاد موسوی جزایری

موضوع: کتاب الطهارة/وضو/حکم دائم الحدث

بحث دیروز ما که گردنه صعب العبوری بود تمام شد. بحث بعد درباره بیماری سلس البول او الغائط او الريح است.

مساله: حکم مسلوس و مبطون

مسألة. اذا ابتلی بسلس البول او الغائط العیاذ بالله فان کان له فترة یتمکن فیها من الوضوء و الصلاة من دون خروج الحدث توضأ و صلی فی تلک الفترة و ان لم تسع الا لواجبات الصلاة وجب الاقتصار علیها و ترک المستحبات کالاذان و الاقامة و القنوت و الاذکار المستحبة.

اگر کسی به این مرض مبتلا شد و مهلت دارد که نمازی بخواند، باید در همان فتره وضو بگیرد و نماز را سریع و بدون مستحبات بخواند. اگر فتره اش به قدر دو نماز است دو نماز و اگر فتره اش به قدر یک نماز است، یک نماز بخواند و دوباره وضو را برای نماز بعد تجدید کند. این چیزی واضح است.

و ان لم تسع الا لواجبات...

این عبارت را شرحش دادیم.

حالا اگر امکان درمان برای این شخص وجود دارد، واجب است که درمان کند؛ چون نماز با طهارت کامله، واجب است و این عمل، مقدمه واجب می شود.

اما محل بحث درجایی است که سلس البول حتی به اندازه یک نماز هم چنین فتره ای ندارد؛ در این صورت اجماعی است که وضو را می گیرد و در همان فتره شروع به نماز می کند و هر چقدر بتواند، نمازش را با طهارت انجام دهد. اگر هم تا آخر نماز با طهارت نبود، نمازش صحیح است و وضویش باطل نيست و با این حالت نمازش را تمام می‌کند.

حکم مشهور درباره سلس الغائط

اما وظیفه سلس الغائط، قدری سخت است. مشهور در مورد او چیزی گفته اند که ما و استادمان محقق خویی(ره) قبولش نداریم. این چیزی که ما گفتیم که بین سلس البول و سلس الغائط فرق گذاشته شده، طبق فتوای مشهور است. در مورد سلس الغائط گفته اند که "احضر الماء عنده و کل ما خرج منه الغائط فی الصلاة توضأ و ادام فی صلاته"؛ یعنی باید ظرف آبی نزدیک خود بگذارد و هر بار که در اثنای نماز غائط خارج شد، وضوئی بگیرد و به نماز ادامه دهد. اما در مورد سلس البول، این کار واجب نیست. البته مشهور یک تعارفی کرده اند و گفته اند که اگر به مشقت می افتد، مهم نیست؛ خدا او را می بخشد. به قدری که می تواند انجام دهد.

مستند حکم سلس البول

حالا راجع به سلس البول، موثقه سماعه را داریم که چنین می فرماید:

وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ أَخَذَهُ تَقْطِیرٌ مِنْ فرجه إِمَّا دَمٌ وَ إِمَّا غَیْرُهُ قَالَ فَلْیَضَعْ خَرِیطَةً وَ لْیَتَوَضَّأْ وَ لْیُصَلِّ فَإِنَّمَا ذَلِکَ بَلَاءٌ ابْتُلِیَ بِهِ فَلَا یُعِیدَنَّ إِلَّا مِنَ الْحَدَثِ الَّذِی یُتَوَضَّأُ مِنْهُ.[1]

راوی در مورد شخصی سوال کرده که چیزی از او خارج می شود که ممکن است خون یا غیر آن باشد. می دانید که خروج خون اثر و حکمی ندارد. اما حضرت(ع) راجع به بول فرمود: "فَلْیَضَعْ خَرِیطَةً"؛ يعنی کیسه ای باید بگذارد. کیسه ای برای آلتش درست می کند و آلتش را داخل آن کیسه می کند و آن کیسه را به خودش می بندد. در آن کیسه پنبه یا چیزی می گذارد که وقتی بول آمد، به اطراف سرایت نکند. این را خريطه می گویند. وضو را هم بگیرد و نماز بخواند. در اثنای نماز اگر بول خارج شود، اثری ندارد و وضو باطل نمی شود.

حضرت(ع) در ادامه فرمود که این بلایی است که به آن مبتلا شده است و وضو را إعاده نکند؛ مگر از یک حدث دیگری که موجب وضو باشد؛ مثل خواب که اگر از او سر زد، ربطی به بول ندارد و باید وضو را تجدید کند. اما اگر بول است که دارد خارج می شود، به خروج بول، اعتنا نمی کند. بنابراین مشهور هم گفته اند و ما هم قبول داریم و موثقه سماعه هم در مورد سلس البول فرموده است که وضوی اول کافی است. بحث در مورد سلس البول تمام شد و مستندش هم موثقه سماعه است. جلسه بعد در مورد سلس الغائط بحث می کنیم.