درس طبیعیات شفا - استاد حشمت پور

موضوع: بحث از قابل سکونت بودن یا نبودن حد شمالی و فراتر از آن

فن الخامس: المعادن و الآثار العلویة

سوال: از کجا می دانستندآنجا کاملا یخبندان است؟

جواب: ظاهرا رفت و آمد داشتند. انسان هایی که آنجا موجودند خیلی تعدادشان زیاد نیست. ممکن است انسان هایی که آنجا می رفتند برخوردی با ساکنان آنجا نداشتند. یا به برف و یخ که می رسیدند دیگر جلوتر نمی رفتند.

سوال: از عبارات ایشان اینگونه پیداست که تا انتهای آن خشکی هم هرگز نرفته اند؟

جواب: بله. به انتهای خشکی نمی رسیدند. ظاهر حال این است که به برف و یخ که می رسیدند برمی گشتند. احتمالا ادامه ی یعنی بعد از شصت و شش درجه دیگر نمی رفتند جلو. علی ای حال ایشان با احتمال دارد ذکر می کند و پیداست که آنهایی که رصد می کردند یا حرفشان خیلی مورد اطمینان ابن سینا نبوده یا آن رصد کننده ها هم تا آن آخر نمی رفتند.

سوال: امکان دارد که مثلا با توجه به نحوه ی طلوع و غروب خورشید و اینکه باید در چه حالتی می بوده می فهمیدند که مثلا فلان جا یخبندان است؟

جواب: شاید هم از این طریق متوجه می شدند که خورشید اوج نمی گرفته تا آنجا یعنی نمی رفته قسمت های بالای قطب. می گفتن اگر این قسمت ها را خورشید نرود پس همگی یخبندان است.چون خورشید است که یخ ها را آب می کند. پس زمانی که حتی نور مایلش هم به زحمت به آنجاها می رسد احتمال اینکه آنجا ها یخبندان باشد داده می شود. ممکن هم هست آنها رصد هم نکرده باشند. اینکه خورشید ارتفاعش تا آنجا نمی رسیده بلکه حتی نور مایلش هم تا آنجا به زحمت می تابیده از آنجا کشف کردند که آن قسمت ها یخبندان است و سرد و مسکونی نیست.