درس شوارق - استاد حشمت پور
94/09/01
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:
جواب از اشكال
جواب حق: موجب بودن خداوند تعالی وحدوث عالم فقط درصورتی قابل جمع است که بين خداوندتعالی که برفرض فاعل موجب است وعالم حادث واسطه باشد، اما وجود واسطه غير معقول است. پس موجب بودن خداوند تعالی با حدوث عالم سازگاری ندارد، واز آنجای که عالم حادث است بايد حق تعالی فاعل مختار باشد.
توضيح مطلب: اگر خداوند تعالی موجب باشد وواسطه وجود داشته باشد درخلق عالم حادث، اين واسطه يا اراده حادث است ويا موجودی ديگر مثل عقل که آنهم بايد اراده ی حادث عالم حادث را خلق کند، حال اين اراده ی حادث يا بدون سبب است ويا با سبب روشن است که اراده ی حاد ث نمی تواند بدون سبب باشد پس بايد سبب داشته باشد روشن است که سبب آن نمی تواند عقل باشد همان گونه که نمی خداوند موجب باشد؛ چرا که استناد حادث به قديم موجب باطل است بله می شود بگوييم خداوند از ازل اراده را آفريد يا واسطه از ازل اراده کرد ولی اين اراده را روی حرکت ازلی قرار داد واراده حرکت کرد آمد تا اينکه درلايزال به عالم تعلق گرفت وعالم حادث خلق شد، ولی اشکال اين فرض آن است که حرکت از عوارض موجود جسمانی است وجزء عالم جسمانی ونمی تواند ازلی باشد. فرض ديگر اين است که خداوند تعالی درازل اراده را بيافريند واين اراده سبب اراده ی ديگر شود وهکذا تا برسد به اراده ی که سبب عالم حادث شده است ولی اين فرض مستلزم تسلسل ترتبی است چراکه وجود هر اراده متوقف به اراده ی دیگر دارد وهکذا واین تسلسل ترتبی است يا حد اقل تسلسل تعاقبی است وتسلسل چه ترتبی باشد وچه تعاقبی باطل است.
خلاصه: آنچه که درآخر می تواند واسطه شود بين فاعل موجب وعالم حادث اراده ی حادث است واين اراده نمی تواند بدون سبب باشد، استناد آن به فاعل موجب هم باطل است چرا که استناد حادث به قديم موجب باطل است اين اراده نمی تواند قديم باشد روی حرکت ازلی قرار گيرد که حرکت کند تا به خلق عالم حادث تعلق گيرد؛ چرا که حرکت جزء عالم است ونمی تواند ازلی باشد. هم چنين نمی تواند اراده قديم باشد وسبب اراده ی ديگر شود، وآن اراده هم سبب اراده ی سوم شود وهکذا تا برسد به اراده که سبب عالم حادث شود؛ چرا که اين تسلسل در ارادات است يا تسلسل ترتبی ويا حد اقل تسلسل تعاقبی وتسلسل چه ترتبی باشد وچه تعاقبی باطل است پس ارادات متسلسل هم باطل است. پس واسطه شدن اراده ی حادث بين فاعل موجب وعالم حادث باطل است. واز آنجای که عالم حادث است پس بايد فاعل مختار باشد.
متن: فالصّواب أن يقرّر هذا الجواب: بأنّ صدور العالم الحادث عن الواسطة[:متعلق صدور]، إنّما يجوز بإرادة حادثة غير مستندة إلى الواجب الموجَب بالفرض[:متعلق موجب]، لأنّ استناد الحادث إلى القديم الموجَب لا يمكن إلّا بحركة أزليّة وهي[:حركت ازلي] منتفية، لحدوث العالم الجسماني.
وهذا ـ أعني: حدوث الإرادة من غير استناد إلى الواجب ـ غير معقولٍ، لكونه حدوثاً بلا سبب أو بأسباب مسلسلة[:كه اراده سبب اراده شود وهكذا]، و كلاهما[:حدوث بدون سبب يا با اسباب متسلسله] محالان.
جواب حق: موجب بودن خداوند تعالی وحدوث عالم فقط درصورتی قابل جمع است که بين خداوندتعالی که برفرض فاعل موجب است وعالم حادث واسطه باشد، اما وجود واسطه غير معقول است. پس موجب بودن خداوند تعالی با حدوث عالم سازگاری ندارد، واز آنجای که عالم حادث است بايد حق تعالی فاعل مختار باشد.
توضيح مطلب: اگر خداوند تعالی موجب باشد وواسطه وجود داشته باشد درخلق عالم حادث، اين واسطه يا اراده حادث است ويا موجودی ديگر مثل عقل که آنهم بايد اراده ی حادث عالم حادث را خلق کند، حال اين اراده ی حادث يا بدون سبب است ويا با سبب روشن است که اراده ی حاد ث نمی تواند بدون سبب باشد پس بايد سبب داشته باشد روشن است که سبب آن نمی تواند عقل باشد همان گونه که نمی خداوند موجب باشد؛ چرا که استناد حادث به قديم موجب باطل است بله می شود بگوييم خداوند از ازل اراده را آفريد يا واسطه از ازل اراده کرد ولی اين اراده را روی حرکت ازلی قرار داد واراده حرکت کرد آمد تا اينکه درلايزال به عالم تعلق گرفت وعالم حادث خلق شد، ولی اشکال اين فرض آن است که حرکت از عوارض موجود جسمانی است وجزء عالم جسمانی ونمی تواند ازلی باشد. فرض ديگر اين است که خداوند تعالی درازل اراده را بيافريند واين اراده سبب اراده ی ديگر شود وهکذا تا برسد به اراده ی که سبب عالم حادث شده است ولی اين فرض مستلزم تسلسل ترتبی است چراکه وجود هر اراده متوقف به اراده ی دیگر دارد وهکذا واین تسلسل ترتبی است يا حد اقل تسلسل تعاقبی است وتسلسل چه ترتبی باشد وچه تعاقبی باطل است.
خلاصه: آنچه که درآخر می تواند واسطه شود بين فاعل موجب وعالم حادث اراده ی حادث است واين اراده نمی تواند بدون سبب باشد، استناد آن به فاعل موجب هم باطل است چرا که استناد حادث به قديم موجب باطل است اين اراده نمی تواند قديم باشد روی حرکت ازلی قرار گيرد که حرکت کند تا به خلق عالم حادث تعلق گيرد؛ چرا که حرکت جزء عالم است ونمی تواند ازلی باشد. هم چنين نمی تواند اراده قديم باشد وسبب اراده ی ديگر شود، وآن اراده هم سبب اراده ی سوم شود وهکذا تا برسد به اراده که سبب عالم حادث شود؛ چرا که اين تسلسل در ارادات است يا تسلسل ترتبی ويا حد اقل تسلسل تعاقبی وتسلسل چه ترتبی باشد وچه تعاقبی باطل است پس ارادات متسلسل هم باطل است. پس واسطه شدن اراده ی حادث بين فاعل موجب وعالم حادث باطل است. واز آنجای که عالم حادث است پس بايد فاعل مختار باشد.
متن: فالصّواب أن يقرّر هذا الجواب: بأنّ صدور العالم الحادث عن الواسطة[:متعلق صدور]، إنّما يجوز بإرادة حادثة غير مستندة إلى الواجب الموجَب بالفرض[:متعلق موجب]، لأنّ استناد الحادث إلى القديم الموجَب لا يمكن إلّا بحركة أزليّة وهي[:حركت ازلي] منتفية، لحدوث العالم الجسماني.
وهذا ـ أعني: حدوث الإرادة من غير استناد إلى الواجب ـ غير معقولٍ، لكونه حدوثاً بلا سبب أو بأسباب مسلسلة[:كه اراده سبب اراده شود وهكذا]، و كلاهما[:حدوث بدون سبب يا با اسباب متسلسله] محالان.
