درس شوارق - استاد حشمت پور
94/03/26
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: مستديرات تضاد ندارند
بحث درتضاد وعدم تضاد حرکات مستدیره داشتیم وبیان کردیم که حرکات مستدیر تضاد ندارند، چه تام الدوران باشند وچه غیر تام الدوران باشند، دلیلش هم این است که اطراف مغایرت ذاتی ندارند وتضاد درجای است که مغایرت ذاتی باشد.
حرکات مستدیره ی تام الدوران اصلا طرف بالفعل نداریم تا تضاد داشته باشند وتضاد شان موجب تضاد حرکات شود، بله می شود اطراف فرض کرد وبا این فرض مبدأ ومنتها بالفعل می شود، ولی این مبدأ ومنتها غیرت ذاتی ندارند، بلکه غیریت شان بخاطر این است که مبدأ ومنتهای حرکات است ودرحرکات مستدیره که جهت حرکت مغایر با مبدأ حرکت نیست بلکه حرکت به سمتی است که می تواند به مبدأ ختم شود ولذا مبدأ ومنتهای حرکت قابل انطباق اند درحالیکه متضادان اصلا قابل انطباق نیستند.
حرکات مستدیره غیرتام الدوران که اطراف بالفعل دارند، این اطراف مغایرت ذاتی ندارند بلکه مغایرت شان بخاطر این است که مبدأ ومنتهای حرکت است وحرکات مستدیره که جهت حرکت مغایر با مبدأ حرکت نیست بلکه اگر ادامه پیدا کند ممی تواند مبدأ ومنتها یکی باشد وحال آنکه متضادان اصلا قابلیت اجتماع ندارند.
بله درحرکات مستقیم که مستمر هم باشد مبدئش مرکز عالم ومنتهایش محیط است ومرکز ومحیط مغایرت ذاتی دارند واصلا قابل اجتماع نیستند ولذا حرکات که اولا مستقیم باشند وثانیا مستمر باشند، مبدأ ومنتهای شان مغایرت ذاتی دارد؛ یعنی تا عالم عالم است هرگز مرکزش با محیط آن قابل جمع نیست ولذا دوحرکت مستقیم، مستمر و درخلاف جهت هم باشند تضاد دارند، بخاطر این اطراف شان تضاد دارند وقابل جمع نیستند.
حرکات مستقیمه ی که مستمر نیست می شود یک نقطه هم مبدأ وهم منتها باشد وغیرت شان ذاتی نیست بلکه بخاطراین است که مبدأ ومنتهای حرکت اند. پس حرکات مستقیم غیر مستمر مبدأ ومنتهای شان غیرت ذاتی ندارند ولذا درچنین حرکاتی تضاد وجود ندارد.
متن: لكن لم يكن المبدأ و المنتهى ضدّين لاجل المبدئية و المنتهائية بل لاجل انّهما على ما مرّ مبدأ و منتهى حركة بصفة لا يكون مبدأها و هو بعينه منتهاها فى استمرارها حتى يصحّ التعاند بين المبدأ و المنتهى من جهة القياس الى الحركة و ذلك انّما يتفق حيث يكون المبدأ و المنتهى من جهة القياس الى الحركة و ذلك انما يتفق حيث يكون المبدأ و المنتهى من جهة القياس الى الحركة و ذلك انما يتفق حيث يكون المبدأ و المنتهى بحركة مستقيمة يكون الاستمرار فيها لا يجعل المبدأ منتهى و لا المنتهى مبدأ فذلك هو الّذي لا يجتمع و اذا كان كل فقد عرفت ان الحركتين اللتين على القوس الواحدة لا يتضادان لانّ الحركة على تلك القوس لا يعرض لها من حيث هى حركة قوسية ان يكون مبدؤها غير منتهاها مغايرة ذاتية بل يعرض ذلك لقطع يفرض و وقوف يتفق و لو لا ذلك لصح لها التوجه المستمر الى المبدأ بعينه و هى حركة متصلة واحدة لا رجوع فيها» انتهى كلام الشفاء ملخّصاً.
بحث درتضاد وعدم تضاد حرکات مستدیره داشتیم وبیان کردیم که حرکات مستدیر تضاد ندارند، چه تام الدوران باشند وچه غیر تام الدوران باشند، دلیلش هم این است که اطراف مغایرت ذاتی ندارند وتضاد درجای است که مغایرت ذاتی باشد.
حرکات مستدیره ی تام الدوران اصلا طرف بالفعل نداریم تا تضاد داشته باشند وتضاد شان موجب تضاد حرکات شود، بله می شود اطراف فرض کرد وبا این فرض مبدأ ومنتها بالفعل می شود، ولی این مبدأ ومنتها غیرت ذاتی ندارند، بلکه غیریت شان بخاطر این است که مبدأ ومنتهای حرکات است ودرحرکات مستدیره که جهت حرکت مغایر با مبدأ حرکت نیست بلکه حرکت به سمتی است که می تواند به مبدأ ختم شود ولذا مبدأ ومنتهای حرکت قابل انطباق اند درحالیکه متضادان اصلا قابل انطباق نیستند.
حرکات مستدیره غیرتام الدوران که اطراف بالفعل دارند، این اطراف مغایرت ذاتی ندارند بلکه مغایرت شان بخاطر این است که مبدأ ومنتهای حرکت است وحرکات مستدیره که جهت حرکت مغایر با مبدأ حرکت نیست بلکه اگر ادامه پیدا کند ممی تواند مبدأ ومنتها یکی باشد وحال آنکه متضادان اصلا قابلیت اجتماع ندارند.
بله درحرکات مستقیم که مستمر هم باشد مبدئش مرکز عالم ومنتهایش محیط است ومرکز ومحیط مغایرت ذاتی دارند واصلا قابل اجتماع نیستند ولذا حرکات که اولا مستقیم باشند وثانیا مستمر باشند، مبدأ ومنتهای شان مغایرت ذاتی دارد؛ یعنی تا عالم عالم است هرگز مرکزش با محیط آن قابل جمع نیست ولذا دوحرکت مستقیم، مستمر و درخلاف جهت هم باشند تضاد دارند، بخاطر این اطراف شان تضاد دارند وقابل جمع نیستند.
حرکات مستقیمه ی که مستمر نیست می شود یک نقطه هم مبدأ وهم منتها باشد وغیرت شان ذاتی نیست بلکه بخاطراین است که مبدأ ومنتهای حرکت اند. پس حرکات مستقیم غیر مستمر مبدأ ومنتهای شان غیرت ذاتی ندارند ولذا درچنین حرکاتی تضاد وجود ندارد.
متن: لكن لم يكن المبدأ و المنتهى ضدّين لاجل المبدئية و المنتهائية بل لاجل انّهما على ما مرّ مبدأ و منتهى حركة بصفة لا يكون مبدأها و هو بعينه منتهاها فى استمرارها حتى يصحّ التعاند بين المبدأ و المنتهى من جهة القياس الى الحركة و ذلك انّما يتفق حيث يكون المبدأ و المنتهى من جهة القياس الى الحركة و ذلك انما يتفق حيث يكون المبدأ و المنتهى من جهة القياس الى الحركة و ذلك انما يتفق حيث يكون المبدأ و المنتهى بحركة مستقيمة يكون الاستمرار فيها لا يجعل المبدأ منتهى و لا المنتهى مبدأ فذلك هو الّذي لا يجتمع و اذا كان كل فقد عرفت ان الحركتين اللتين على القوس الواحدة لا يتضادان لانّ الحركة على تلك القوس لا يعرض لها من حيث هى حركة قوسية ان يكون مبدؤها غير منتهاها مغايرة ذاتية بل يعرض ذلك لقطع يفرض و وقوف يتفق و لو لا ذلك لصح لها التوجه المستمر الى المبدأ بعينه و هى حركة متصلة واحدة لا رجوع فيها» انتهى كلام الشفاء ملخّصاً.
