درس شوارق - استاد حشمت پور
94/03/03
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: وحدت نوعي حركت
بحث دروحدت حرکت داشتيم گفتيم برای حرکت سه جور وحدت داريم وحدت بالشخص، وحدت بالنوع ووحدت بالجنس. وحدت بالشخص را بيان کرديم حال می پردازيم به وحدت بالنوع.
تعريف وحدت نوعی حرکت: دوحرکت مندرج تحت يک نوع وحدت نوعی دارند.
سوال: عامل وحدت نوعی حرکات چيست، بعبارت ديگر وحدت کدام يک از وابسته های حرکت عامل وحدت نوعی حرکات است؟
لاهيجی: برای وحدت شخصی حرکت سه عامل بيان کرديم ـ متحرک، مافيه الحرکت وزمان ـ يکی از اين عوال يعنی مافيه الحرکت بعلاوه دوتا از عوامل باقی مانده يعنی مامنه الحرکت وما اليه الحرکت، عامل وحدت نوعی حرکت اند. پس برای وحدت نوعی حرکت وحدت سه تا از وابسته های حرکت شرط است، وحدت مافيه، وحدت مامنه ووحدت مااليه. اما وحدت محرک، وحدت متحرک ووحدت زمان دخالت دروحدت نوعی حرکت ندارد.
دربيان فوق دوتا مدعا وجود دارد: 1. وحدت مافيه الحرکت، ومامنه وما اليه الحرکت عامل وحدت نوعی حرکت است، 2. وحدت محرک، وحدت متحرک ووحدت زمان دخالت دروحدت نوعی حرکت ندارند.
دليل: وحدت نوعی حرکت وابسته است به آنچه که برای حرکت بمنزله ی مقوم است نه به اموری که بمنزله ی عرضيات اند. ومافيه، مامنه ومااليه بمنزله مقوم اند برای حرکت اما محرک، متحرک وزمان بمنزله عرضیات حرکت اند. پس وحدت نوعی حرکت وابسته است به وحدت مافيه الحرکت، مامنه الحرکت ومااليه الحرکت. ووحدت محرک، متحرک وزمان دخالت دروحدت زمان ندارد.
کبرای دليل روشن است نياز به اثبات ندارد چرا که هرنوعی وابسته به مقومات است نه به عوارض، اما صغرای دليل که مافيه، مامنه وماليه بمنزله مقوم ومحرک، متحرک وزمان بمنزله ی عرضيات اند خودش مدعا است ونياز به اثبات دارد.
دليل: وقتی که به حرکت بماهو حرکت(نه بلحاظ اين که حرکت چيست) توجه کنيم بالوجدان می يابيم که به مسافت، مبدا ومنتهای آن توجه داريم ولی به زمان، محرک ومتحرک می شود توجه نداشته باشيم، پس مافيه، مبدأ ومنتهای حرکت بنمزله ی مقوم حرکت بماهو حرکت اند ولی محرک، متحرک وزمان بمنزله عرضيات حرکت اند.
مثال برای وحدت نوعی : دوحرکت که از سياهی شروع وبه سفيدی ختم می شود، اما يکی از سياهی به سبزی، به قوه ی، به زردی وبه سفيدی ختم می شود وديگری از سياهی به خاکستری، به خاکی، به زردی وبه سفيدی می رسد، نوع اين دوحرکت يکی است.
متن: و أمّا وحدتها بالنّوع: فيعتبر فيها وحدة الواحد من هذه الثلاثة(سه تاي كه خواجه ذكركرد) ـ أعنى: ما فيه الحركة ـ مع وحدة الاثنين من الثّلاثة الباقية ـ أعنى: ما منه و ما إليه ـ (1)فاذا اتّحد المبدأ و المنتهى و ما فيه الحركة (متعلق اتحدت:)بالنوع اتحدت الحركة بالنّوع، (2)وإن اختلف المتحرّك أو المحرّك أو الزمان، (تعليل براي هردومدعا:)لأنّ تعلّق الحركة بهذه الثّلاثة ـ أعنى المتحرّك و المحرّك و الزّمان ـ بمنزلة عرضياتها(حركت) واختلاف المعروضات بالنّوع لا يوجب اختلاف العوارض، بل باختلاف المحرّك لا يختلف هويّتها أيضاً كما عرفت(ص459، س10)، بخلاف تعلّقها بتلك الثّلاثة ـ أعنى المبدأ و المنتهى و ما فيه الحركة ـ فإنّها بمنزلة ذاتياتها.
بحث دروحدت حرکت داشتيم گفتيم برای حرکت سه جور وحدت داريم وحدت بالشخص، وحدت بالنوع ووحدت بالجنس. وحدت بالشخص را بيان کرديم حال می پردازيم به وحدت بالنوع.
تعريف وحدت نوعی حرکت: دوحرکت مندرج تحت يک نوع وحدت نوعی دارند.
سوال: عامل وحدت نوعی حرکات چيست، بعبارت ديگر وحدت کدام يک از وابسته های حرکت عامل وحدت نوعی حرکات است؟
لاهيجی: برای وحدت شخصی حرکت سه عامل بيان کرديم ـ متحرک، مافيه الحرکت وزمان ـ يکی از اين عوال يعنی مافيه الحرکت بعلاوه دوتا از عوامل باقی مانده يعنی مامنه الحرکت وما اليه الحرکت، عامل وحدت نوعی حرکت اند. پس برای وحدت نوعی حرکت وحدت سه تا از وابسته های حرکت شرط است، وحدت مافيه، وحدت مامنه ووحدت مااليه. اما وحدت محرک، وحدت متحرک ووحدت زمان دخالت دروحدت نوعی حرکت ندارد.
دربيان فوق دوتا مدعا وجود دارد: 1. وحدت مافيه الحرکت، ومامنه وما اليه الحرکت عامل وحدت نوعی حرکت است، 2. وحدت محرک، وحدت متحرک ووحدت زمان دخالت دروحدت نوعی حرکت ندارند.
دليل: وحدت نوعی حرکت وابسته است به آنچه که برای حرکت بمنزله ی مقوم است نه به اموری که بمنزله ی عرضيات اند. ومافيه، مامنه ومااليه بمنزله مقوم اند برای حرکت اما محرک، متحرک وزمان بمنزله عرضیات حرکت اند. پس وحدت نوعی حرکت وابسته است به وحدت مافيه الحرکت، مامنه الحرکت ومااليه الحرکت. ووحدت محرک، متحرک وزمان دخالت دروحدت زمان ندارد.
کبرای دليل روشن است نياز به اثبات ندارد چرا که هرنوعی وابسته به مقومات است نه به عوارض، اما صغرای دليل که مافيه، مامنه وماليه بمنزله مقوم ومحرک، متحرک وزمان بمنزله ی عرضيات اند خودش مدعا است ونياز به اثبات دارد.
دليل: وقتی که به حرکت بماهو حرکت(نه بلحاظ اين که حرکت چيست) توجه کنيم بالوجدان می يابيم که به مسافت، مبدا ومنتهای آن توجه داريم ولی به زمان، محرک ومتحرک می شود توجه نداشته باشيم، پس مافيه، مبدأ ومنتهای حرکت بنمزله ی مقوم حرکت بماهو حرکت اند ولی محرک، متحرک وزمان بمنزله عرضيات حرکت اند.
مثال برای وحدت نوعی : دوحرکت که از سياهی شروع وبه سفيدی ختم می شود، اما يکی از سياهی به سبزی، به قوه ی، به زردی وبه سفيدی ختم می شود وديگری از سياهی به خاکستری، به خاکی، به زردی وبه سفيدی می رسد، نوع اين دوحرکت يکی است.
متن: و أمّا وحدتها بالنّوع: فيعتبر فيها وحدة الواحد من هذه الثلاثة(سه تاي كه خواجه ذكركرد) ـ أعنى: ما فيه الحركة ـ مع وحدة الاثنين من الثّلاثة الباقية ـ أعنى: ما منه و ما إليه ـ (1)فاذا اتّحد المبدأ و المنتهى و ما فيه الحركة (متعلق اتحدت:)بالنوع اتحدت الحركة بالنّوع، (2)وإن اختلف المتحرّك أو المحرّك أو الزمان، (تعليل براي هردومدعا:)لأنّ تعلّق الحركة بهذه الثّلاثة ـ أعنى المتحرّك و المحرّك و الزّمان ـ بمنزلة عرضياتها(حركت) واختلاف المعروضات بالنّوع لا يوجب اختلاف العوارض، بل باختلاف المحرّك لا يختلف هويّتها أيضاً كما عرفت(ص459، س10)، بخلاف تعلّقها بتلك الثّلاثة ـ أعنى المبدأ و المنتهى و ما فيه الحركة ـ فإنّها بمنزلة ذاتياتها.
