درس شوارق - استاد حشمت پور
93/12/10
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: حركت قطعيه
کلام ابن سينا را مطرح کردم تا ببنيم کدام قسم از حرکت وجود خارجی دارد وکدام وجود خارجی ندارد.
حرکت توسطيه کون متحرک است بين مبدأ ومنتها به اين نحو که هرحد از حدود مسافت را که فرض کنيم متحرک در آن قبل وآن بعد درآن حد نيست. پس حرکت توسطيه دوقيد دارد؛ يکی بين المبدأ ومنتها بودن متحرک، وديگر اينکه متحرک درهيچ يک از حدود فرضی مسافت دولحظه وآن توقف نکند بلکه درهرحدّی که فرض کنيم درآن قبل وآن بعد در آن حدّ نيست، بعبارت ديگر سيّال است.
صورت وحقيقت که درمتحرک وجود دارد وصفت متحرک مي باشد همين قسم حرکت است، که اولا صفت واحد است وثانيا لازم متحرک است مادام که متحرک است وثالثا تغيير نمی کند تا وقتی که متحرک متحرک است.
سوال: چنانكه بيان شد حركت تغيير است و اگرحركت توسطيه تغيير نمي كند چگونه حركت مي تواند باشد؟
جواب: بودن متحرك دروسط بلحاظ سيّال بودنش بين مبدأ ومنتها حركت است، امّا دراين سيّال بودن ثابت است؛ چرا که حدود مسافت وتغييرحدود فرضي است.
وجه تسميه: باتوجه به آنچه که بيان کرديم مناط حركت توسطيه بودن متحرك است بين مبدأ ومنتها است، نه بلحاظ حدود فرضی که دارد. وجه تسميه اين حركت همين توسط بين مبدأ ومنتها است.
خلاصه: حرکت قطعيه عبارت است از قطع حدود متصل يعنی متحرک حدی را ترک می کند ودر حدی وارد می شود واين حدود متصل اند، وچنين حرکتی فقط در ذهن وجود دارد؛ چرا که حدّ مترک با حد مدرک فقط در ذهن متصل است، نه درخارج، درخارج فقط حدمدرک وجود دارد.
حرکت توسطيه عبارت است از بودن متحرک بين مبدأ ومنتها بگونه ای که هرحدّی را که فرض کنيم متحرک در آن حد دوآن وجود ندارد، بعبارت ديگرقبل وبعد از آن حد در آن حدّ نيست وبعبارت سوم درهيچ آن ولحظه ی در آن حدّ حاصل نيست بلکه می گذرد وسيّال است.
فرق های حرکت توسطيه وقطعيه:
1. ملاک حرکت توسطيه بودن متحرک است بين مبدأ ومنتها بنحو سيال، امّا مناط حرکت قطعيه ورد متحرك درحدّ وترک حدّ قبل است بنحو متصل، بعبارت ديگرطي حدود است بنحو ممتد يا حالت متحرك بين مبدأ ومنتها وقتي كه به منتها ختم شود (تعبير ديگري از امتداد).
2. حرکت توسطيه بسيط است، مجموعه اي از چيزي نيست برخلاف حركت قطعيه كه مجموعه اي از قطعات است.
3. حرکت توسطيه صفت واحد است ودرآن وجود دارد، ولی حرکت قطعيه ازحدود متعدد متصل ساخته مي شود ويا قطعات متعدد متصل است ودر زمان وجود دارد.
4. حرکت توسطيه خارجی است ولی حرکت ذهنی است.
متن: وهذا هو صورة(حقيقت) الحركة الموجودة فى المتحرّك وهو(صورة) توسّط بين المبدأ المفروض و النهاية بحيث أىّ حدّ يفرض فيه(توسط) لا يوجد(متحرك) قبله(حدّ) و لا بعده(حدّ) فيه(متعلق لايوجد) لا كحدّى الطرفين(مبداء ومنتها) فهذا التوسّط هو صورة الحركة و هو صفة واحدة تلزم المتحرّك و لا تتغيّر ألبتّة ما دام متحرّكا. نعم قد يتغيّر حدود التوسّط بالفرض(متعلق تغيّر).
و ليس المتحرّك متوسّطاً، لأنّه فى حدٍّ دون حدّ، بل هو متوسّط لأنّه بالصّفة المذكورة(متوسط بين مبداء ومنتها بودن)، وهى(صفت مذكوره) أنّه بحيث أىّ حدٍّ تفرضه لا يكون قبله و لا بعده فيه(حدّ).
و كونه بهذه الصّفة(متوسط بين مبداء ومنتها بودن) أمر واحد يلزمه دائماً فى أىّ حدٍّ كان ليس يوصف بذلك فى حدّ دون حدّ.
وهذا بالحقيقة هو الكمال الأوّل، و أمّا إذا قطع(طي كرد حدود را) فذلك الحصول(حصول درمنتها) هو الكمال الثّانى.
وهذه الصّورة توجد فى المتحرّك و هو فى آن، لأنّه صحّ أن يقال له(متحرك) فى كلّ آن يفرض أنّه فى حدّ أوسطه لم يكن(متحرك) قبله(آن) فيه(حد اوسط) و لا بعده(آن) يكون فيه(حدّ اوسط).
کلام ابن سينا را مطرح کردم تا ببنيم کدام قسم از حرکت وجود خارجی دارد وکدام وجود خارجی ندارد.
حرکت توسطيه کون متحرک است بين مبدأ ومنتها به اين نحو که هرحد از حدود مسافت را که فرض کنيم متحرک در آن قبل وآن بعد درآن حد نيست. پس حرکت توسطيه دوقيد دارد؛ يکی بين المبدأ ومنتها بودن متحرک، وديگر اينکه متحرک درهيچ يک از حدود فرضی مسافت دولحظه وآن توقف نکند بلکه درهرحدّی که فرض کنيم درآن قبل وآن بعد در آن حدّ نيست، بعبارت ديگر سيّال است.
صورت وحقيقت که درمتحرک وجود دارد وصفت متحرک مي باشد همين قسم حرکت است، که اولا صفت واحد است وثانيا لازم متحرک است مادام که متحرک است وثالثا تغيير نمی کند تا وقتی که متحرک متحرک است.
سوال: چنانكه بيان شد حركت تغيير است و اگرحركت توسطيه تغيير نمي كند چگونه حركت مي تواند باشد؟
جواب: بودن متحرك دروسط بلحاظ سيّال بودنش بين مبدأ ومنتها حركت است، امّا دراين سيّال بودن ثابت است؛ چرا که حدود مسافت وتغييرحدود فرضي است.
وجه تسميه: باتوجه به آنچه که بيان کرديم مناط حركت توسطيه بودن متحرك است بين مبدأ ومنتها است، نه بلحاظ حدود فرضی که دارد. وجه تسميه اين حركت همين توسط بين مبدأ ومنتها است.
خلاصه: حرکت قطعيه عبارت است از قطع حدود متصل يعنی متحرک حدی را ترک می کند ودر حدی وارد می شود واين حدود متصل اند، وچنين حرکتی فقط در ذهن وجود دارد؛ چرا که حدّ مترک با حد مدرک فقط در ذهن متصل است، نه درخارج، درخارج فقط حدمدرک وجود دارد.
حرکت توسطيه عبارت است از بودن متحرک بين مبدأ ومنتها بگونه ای که هرحدّی را که فرض کنيم متحرک در آن حد دوآن وجود ندارد، بعبارت ديگرقبل وبعد از آن حد در آن حدّ نيست وبعبارت سوم درهيچ آن ولحظه ی در آن حدّ حاصل نيست بلکه می گذرد وسيّال است.
فرق های حرکت توسطيه وقطعيه:
1. ملاک حرکت توسطيه بودن متحرک است بين مبدأ ومنتها بنحو سيال، امّا مناط حرکت قطعيه ورد متحرك درحدّ وترک حدّ قبل است بنحو متصل، بعبارت ديگرطي حدود است بنحو ممتد يا حالت متحرك بين مبدأ ومنتها وقتي كه به منتها ختم شود (تعبير ديگري از امتداد).
2. حرکت توسطيه بسيط است، مجموعه اي از چيزي نيست برخلاف حركت قطعيه كه مجموعه اي از قطعات است.
3. حرکت توسطيه صفت واحد است ودرآن وجود دارد، ولی حرکت قطعيه ازحدود متعدد متصل ساخته مي شود ويا قطعات متعدد متصل است ودر زمان وجود دارد.
4. حرکت توسطيه خارجی است ولی حرکت ذهنی است.
متن: وهذا هو صورة(حقيقت) الحركة الموجودة فى المتحرّك وهو(صورة) توسّط بين المبدأ المفروض و النهاية بحيث أىّ حدّ يفرض فيه(توسط) لا يوجد(متحرك) قبله(حدّ) و لا بعده(حدّ) فيه(متعلق لايوجد) لا كحدّى الطرفين(مبداء ومنتها) فهذا التوسّط هو صورة الحركة و هو صفة واحدة تلزم المتحرّك و لا تتغيّر ألبتّة ما دام متحرّكا. نعم قد يتغيّر حدود التوسّط بالفرض(متعلق تغيّر).
و ليس المتحرّك متوسّطاً، لأنّه فى حدٍّ دون حدّ، بل هو متوسّط لأنّه بالصّفة المذكورة(متوسط بين مبداء ومنتها بودن)، وهى(صفت مذكوره) أنّه بحيث أىّ حدٍّ تفرضه لا يكون قبله و لا بعده فيه(حدّ).
و كونه بهذه الصّفة(متوسط بين مبداء ومنتها بودن) أمر واحد يلزمه دائماً فى أىّ حدٍّ كان ليس يوصف بذلك فى حدّ دون حدّ.
وهذا بالحقيقة هو الكمال الأوّل، و أمّا إذا قطع(طي كرد حدود را) فذلك الحصول(حصول درمنتها) هو الكمال الثّانى.
وهذه الصّورة توجد فى المتحرّك و هو فى آن، لأنّه صحّ أن يقال له(متحرك) فى كلّ آن يفرض أنّه فى حدّ أوسطه لم يكن(متحرك) قبله(آن) فيه(حد اوسط) و لا بعده(آن) يكون فيه(حدّ اوسط).
