< فهرست دروس

درس شوارق - استاد حشمت پور

93/10/17

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: انعكاس خاصيت اضافه مشهوري
خصوصيت اول اضافه انعكاس است به اين معنا كه اگر بخواهيم اضافه را بصورت قضيه بيان كنيم مضاف اليه را موضوع ومضاف را محمول قرار مي دهيم به دو شرط: 1. آنچه را كه بجاي موضوع قرار مي دهيم بايد تكرار شود 2. وبرآنچه را كه بجاي محمول قرار مي دهيم چنانچه لازم باشد بايد چيزي اضافه مي شود.
تكافؤ شرط قابليت انعكاس: دوشرط فوق شرائط تحقق انعكاس اند، اما براي انعكاس دراضافه اجرا شود تكافؤ شرط آن است به اين معنا كه شرط قابليت انعكاس در اضافه تعادل طرفين اضافه است يعني وقتي كه مضاف به مضاف اليه اضافه شود قابليت اجرا انعكاس را دارد اما چنانچه مضاف به معروض مضاف اليه يا عارض مضاف اليه، يا جنس مضاف اليه ويا نوع مضاف اليه اضاف شود در اين صورت قابليت انعكاس وجود ندارد. مثلا چنانچه راس به ذوالراس اضافه شود طرفين اضافه تعادل دارند ومي شود انعكاس را اجرا كنيم وبگوييم: الراس راس لذي الراس ويا ذوالراس ذوراس للراس. اما اگر راس به انسان اضافه شود كه معروض راس است وگفته شود راس انسان، نمي توانيم انعكاس را اجرا كنيم و بگوييم: الانسان الانسان للراس.
خاصيت انعكاس اختصاص به اضافه ي مشهوري دارد، چرا كه براي انعكاس درمجموع سه شرط داريم؛ يكي تعادل طرفين كه شرط قابليت واجراي انعكاس است ودوتا شرط ديگر كه براي تحقق انعكاس شرط اند. ودراضافه حقيقي هرچند تعادل هميشه وجود دارد، چرا كه دراضافه ي حقيقي ماهيت طرفين همان ماهيت اضافه است. پس دراضافه حقيقي هميشه قابليت انعكاس است ولي شرائط تحقق انعكاس در اضافه ي حقيقي وجود ندارد وما نمي توانيم آنچه را كه بجاي موضوع قرار مي گيرد تكرار كنيم. پس انعكاس از خصايص اضافه ي مشهوري است ولي دراضافه مشهوري اكثرا تعادل نيست، چرا كه در اضافه مشهوري ماهيتي داريم كه اضافه ونسبت عارض آن شده است مثلا زيد وعمر هردوماهيت انساني دارند واز اين جهت اضافه ندارند، وزمانيكه اضافه ونسبت عارض اين ماهيت شود يكي مي شود اب وديگري مي شود ابن و اضافه محقق مي شود. پس دراضافه مشهوري چون علاوه بر مضاف ومضاف اليه ماهيت ديگري هم داريم كه گاهي معروض مضاف اليه است،گاهي عارض، گاهي جنس وگاهي نوع آن، وبه همين جهت گاهي مضاف با معروض مضاف اليه مقايسه مي شود وگاهي با جنس آن و... ولذا دو طرف تعادل ندارد.
اختراع اسم: وجه عدم تعادل طرفين درمضاف مشهوري آن است كه براي مضاف اليه ازآن حيث كه مضاف اليه است اسم نداريم، بله از حيث موضوع بودنش براي مضاف اليه ويا ... اسم دارد، مثلا انسان هم انسان است وهم مضاف اليه راس است، از حيث ذاتش اسم دارد ولي از حيث مضاف اليه بودنش براي راس اسم ندارد، به همين جهت ذوالراس بودن را اختراع كرده اند. پس براي اينكه تعادل رعايت شود براي مضاف اليه ازحيث مضاف اليه بودنش اسم اختراع كنيم.
راه اختراع اسم: براي اختراع اسم براي مضاف اليه من حيث هو مضاف اليه بايد همه ي اوصاف شي را كه در ظاهر مضاف اليه درنظر بگيريم، آنگاه تك تك اوصاف را هم اثبات وهم نفي كنيم هرگاه به صفتي رسيديم كه با اثباتش اضافه آمد وبا رفعش اضافه از بين رفت اين صفتي است كه باتوجه به آن مي توانيم اسم اختراع كنيم. مثل ذوالراس كه باتوجه به مستقرعليه بودن انسان نسبت به راس اختراع شده وين راس وذوالراس اضافه وجود دارد وتعادل برقرار است وهمان گونه كه بيان شد انعكاس ممكن است.
متن: و انما يعرض اكثر هذا فى الموضع الّذي لا يكون الاضافة فيه واقعة حيث الماهية مقولة بالقياس بل حيث يجعل كل بنوع من النسبة فيكون الاسم للمضاف إليه من حيث هو مضاف إليه بل ان كان كان من حيث هو موضوع للنسبة إليه او من جهة اخرى فلذلك يجب ان يخلو ترع لمثل هذا الشي‌ء اسم بحسب النسبة.
و إذا أشكل الأمر فى تحصيل ما(ذورأس) يقع(اضافه) إليه(يعني مضاف اليه) بالتعادل، مميّزاً ممّا(انسان) يقع(اضافه) إليه لا بالتّعادل، (جواب إذا:) فسبيلك أن تجمع أوصاف الشّي‌ء جميعاً. فأيّ(مبتدا) تلك الأوصاف إذا وضعته(صفت) ثابتاً و رفعت غيره(صفت)، جاز أن ترفعه(غير) أو لم يجز(يعني چه ازصفت لازم باشد چه غيرلازم)، (جواب اذا:) أمكنك أن تحفظ الإضافة. و(عطف برإذا وضعته) إذا رفعته(صفت) و وضعت غيره(صفت)، (جواب إذا:)لم يمكنك ان تحفظ الاضافة، (خبر)فهو الّذي إليه التّعادل وما لم يكن كل فليس إليه التّعادل.
فإنّك إذا رفعت من الشّي‌ء(شي كه مضاف اليه راس است) أنّه إنسانٌّ وأنّه حيوان و أنّه مشّاءٌ كيف اتّفق وحفظت أنّه ذو رأس، أمكنك أن تنسب إليه الرأس. وإذا رفعت أنّه ذو رأس و حفظت أنّه انسان و أنّه حيوان و أنّه مشّاء، لم يمكنك ان تضيف إليه الرأس. انتهى ملخّصاً».
و هذه الخاصّة(خاصه ي اول) إنّما هى للمضاف المشهورىّ.
فقول المصنّف: « ويجب فيه» أى فى المضاف المشهورىّ أو فى المضاف مطلقاً، لكن باعتبار تحقّقه فى المشهورى‌ّ.


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo