< فهرست دروس

درس شوارق - استاد حشمت پور

93/03/11

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: مستلزم تسلسل بودن كلام ملاحده

بحث در اين داشتيم كه نظرصحيح مفيد علم است بدون نياز به تاييد معلم، ولي ملاحده معتقد اند كه نظرصحيح درصورتي مفيد علم است كه تاييد معلم را داشته باشد. ما اين حرف ملاحده را رد كرديم وگفتيم كه بيان شما گاهي مستلزم تسلسل است وگاهي مستلزم دور يا تسلسل، چرا كه امضاي معلم هم نياز به تاييد دارد.
دفاع از ملاحده: معارف الهيه كه غائب از اذهان وحواس است احتياج به تاييد معلم دارد، ولي تاييد معلم كه غائب از حواس واذهان نيست تا نياز به تاييد معلم ديگر داشته باشد، بلكه صدق معلم از قرائن واحوال معلوم مي شود.
جواب اول: صدق معلم از قرائن واحوال به تنهايي بدست نمي آيد، بلكه مقدمات وقرائن واحوال با نظر قبول مي شود. پس دور يا تسلسل لازم مي آيد.
جواب دوم: شما تاييد معلم را معين نظر قرار مي دهيد ومي گوييد براي اينكه نظرصحيح مفيد علم باشد نياز به تاييد معلم است، درحاليكه ملاحده نظر را متوقف بر تاييد معلم مي داند، بعبارت ديگر شما گفتيد آنجاي كه علم با قرائن واحوال قابل دست رسي است احتياج تاييد به معلم نيست وجاي كه علم با قرائن واحوال قابل دست رسي نيست احتياج به تاييد معلم است، درحاليكه ملاحده مطلقا نظر را متوقف بر تاييد معلم مي داند.
جواب سوم: معلم كه ملاحده مي گويد احتياج به تاييدش است يا معلمي است كه از جانب خداوند تعالي منصوب است مثل امام (ع) ويا معلمي است كه نائب امام(ع) است، وعلم به صدق چنين معلمي از معارف الهي است.
نعم( كلام خواجه): نظردر افاده ي علم احتياج به تاييد معلم ندارد، بلكه احتياج به جزء صوري دارد؛ يعني مقدمات بايد ترتيب صحيح داشته باشد، بعبارت ديگر قياس بايد شكل صحيح داشته باشد، چرا اگر تنها بودن جزء مادي كافي بود همه ي مردم عالم به همه ي علوم كسبي بود؛ چرا كه همهء قضاياي ضروري را همه ي مردم دارند، ولي همه ي مردم عالم به همه ي علوم كسبي نيستند، چرا كه ترتيب مقدمات يعني جزء صوري را رعايت نمي كنند.
سوال: روشن است كه قياس مثل هرامر ديگر مشتمل بردوجزء مادي وصوري است، ودرمنطق شرائط هردوجزء بيان شده است، با اين حال چرا خواجه احتياج به جزء صوري را جدا گانه بيان مي كند.
جواب: برخي فكر كرده است كه همان گونه كه احتياج به تاييد معلم نيست احتياج به جزء صوري هم نيست، به همين جهت خواجه مي گويد احتياج به تاييد معلم نيست ولي احتياج به جزء صوري است.
برخي گمان كرده است كه نظر براي افاده ي علم احتياج به جزء صوري يعني ترتيب خاص مقدمات نيست، والاّ خود ترتيب هم احتياج به ترتيب دارد، حال اگر اين ترتيب همان ترتيب قبل باشد دور لازم مي آيد واگر ترتيب ديگر باشد وآن ترتيب هم به ترتيب ديگر نياز داشته باشد وهكذا تسلسل لازم مي آيد.
جواب: ترتيب نياز به ترتيب زائد ندارد تا مستلزم دور يا تسلسل باشد.
متن: نعم قد يكون مقدمات بعض الانظار قريبة الماخذ غير صعبة التحصيل(يعني به آساني قابل دست رسي است) و بعضها(مقدمات) بخلاف ذلك و لا بد فى الجميع(چه به آساني قابل دست رسي باشد چه نباشد) من الانتهاء الى العلوم الضّرورية و التفاوت(تفاوت نظرها) بكثرة الوسائط و قلتها و الصعوبة و عدمها راجعة الى ذلك( به آسان بودن دست رسي به مقدمات شان و سخت بودن دست رسي به مقدمات شان/ قلت وسائط وكثرت وسائط ).
و مع ذلك(علاوه براين) فالكلام(ملاحده) ليس فى اعانة التعليم على النظر بل فى توقف النظر على التعليم.
و أيضا الكلام فى صدق المعلّم عن اللّه(نه صدق معلم) و العلم بهذا المجموع من المعارف الالهية لا محالة بل من اصعبها فانّ العلم بصحة الرّسالة عن اللّه ينطوى على جل المعارف الالهية بل على كلها.
نعم‌ و ان لم يكن للنظر حاجة الى العلم‌ لكن لا بد فيه‌(نظر)من‌ ترتيب المقدمات الّذي(صفت ترتيب) هو الجزء الصورى‌[1] و لا يكفى مجرد حضور المقدمات التى هى الجزء المادى و الّا(اگر مجرد حضور مقدمات كافي بود) لحصلت العلوم الكسبية لجميع العقلاء لحصول الضروريات التى هى مبادى الكسب لكل احد على السواء و(عطف برلحصلت) لتساوتت الاشكال فى الجلاء و الخفاء (مثلا شكل اول وشكل چهارم يكسان بود جلاوخفايش).
وانما قال(مصنف) ذلك(جزصوري ) دفعا لما قيل: من انه لا حاجة الى الجزء الصورى و الا لزم التسلسل او اشتراط الشي‌ء بنفسه و هو سهو فانّ التسلسل انّما يلزم لو قلنا بافتقار كل زائد الى ترتيب و ليس كذلك بل المفتقر الى الترتيب انما هو الاجزاء المادية خاصّة كذا فى شرح العلّامة.



[1] جزمادي قياس قضاياي بديهي است وجزصوري قياس ترتيب وچينش مقدمات و اصطلاحا شكل قياس است. .

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo