< فهرست دروس

درس شوارق - استاد حشمت پور

93/01/20

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع : كسب علوم نياز به استعداد دارد

دريك تقسم موجودات به مادي ومجرد تقسيم مي شود، موجودات مجرد، بخاطر تجرد شان از ماده، تمام آنچه را كه مي توانند داشته باشد از همان ابتداي خلقت دارند، اما موجودات مادي چنين نيستند، بجهت همراهي شان با ماده حالت منتظره دارد، وچنانچه قابليت چيزي را داشته باشد بايد استعداد آن چيز را بدست آورند تا آن چيز را بدست آورد.موجودات مادي كه داراي نفس ناطقه اند، به اين لحاظ كه قابليت كسب علم را دارند همه يكسان اندن، اما بلحاظ همراهي شان با ماده از همان ابتداي خلقت عالم نيستند، بلكه حالت منتظره دارند، درپيدايش علم نياز به استعداد دارند چه در پيدايش علم ضروري وچه درپيدايش علم كسبي، نفس بايد استعداد علم ضروري را داشته باشد تا عالم به علم ضروري شود، چنانكه براي علم كسبي هم بايد استعداد آنرا داشته باشد تا علم را كه مدام از طرف فياض افاضه مي شود كسب كند.برفرض اگر انسان استعداد كسب علم ضروري را نداشته باشد نمي تواند علم ضروري را بدست آورد وبلكه علم كسبي را هم نمي تواند كسب كند، اما چنانچه استعداد علم كسبي را نداشته باشد فقط نمي تواند چنين علمي را كسب كند، وبراي كسب علم ضروري مانعي نخواهد بود. البته اين بحث فرضي است والا درواقع چنين چيزي نداريم كه كسي اصلا استعداد كسب علم را نداشته باشد، اما آنچه حق است اين مطلب است كه تا كسي استعداد علمي را نداشته باشد نمي تواند آن علم را دارا شود؛ مثلا كسي كه استعداد تصور مجردات را ندارد عالم به مجردات نخواهد شد.فرق استعداد وقابليت :بين استعداد وقابليت عموم وخصوص مطلق است، قابليت عام مطلق است واستعداد خاص مطلق، قابليت به تمام مراتب قابليت اطلاق مي شود، چه قابليت كه از فعليت خيل دور است وچه قابليت كه به فعليت نزديك است، اما استعداد تنها به قابليت اطلاق مي شود كه به فعليت نزديك است. دو قسم انسان : نوع انسان ها بگونه اي است كه بايد شرايط علم را فراهم كند تا بتواند آن علم را بدست آورد، اول بايد شرايط علم ضروري را فراهم كند واين نوع از علم را بدست آورد وبعد شرايط علم كسبي را فراهم كند تا بتواند علم كسبي را بدست آورد. اما تعداد اندك از انسان ها مثل معصومين ( ع ) علاوه بر داشتن قابليت از همان ابتداي خلقت استعداد داشتن علوم را هم دارا هستند وبه همين جهت در آوان طفوليت عالم به جميع علوم ممكن براي انسان ها است.استعداد علم ضروري : استعداد علوم ضروري از طريق احساس اولا وتوجه به مشاركات ومفارقات آن امر محسوس به محسوسات ديگر ثانيا براي انسان حاصل مي شود، مثلا انسان آتش را مي بيند ومشاركات ومفارقات آنرا با خاك، آب وباد بررسي مي كند وبه اين طرق استعداد كسب علوم ضروري را پيدا مي كند.استعداد علوم كسبي : استعداد علوم كسبي از طريق علوم ضروري حاصل مي شود؛ تصورات كسبي از طريق تصورات ضروري براي انسان بدست مي آيد وحدود ورسوم از اين طرق براي انسان حاصل مي شود. وتصديقات كسبي از طريق تصديقات ضروري ومقدما بديهي براي انسان حاصل مي شود يعني انسان آماده گي پيدا مي كند كه تصديقات كسبي ونتايج را بدست آورد.

متن : فاذا كانت ( نفس ) قابلة لها ( علوم ) فلو كانت شرائط الحصول بتمامها حاصلة من بدو الفطرة لكانت العلوم حاصلة من بدو الفطرة، لان ( اسم ان:) المبدأ الفاعلى الّذي يُخرِجُ كل ما بالقوّة الى الفعل موجودٌ ( خبر ان:) دائما لا يختص بوقت دون وقت. ( عدل فلوكانت شرائط...:) فلا بد من ان يحصل تلك الشرائط شيئا فشيئا حيث ( آنجاكه ) فيضان العلوم شيئا فشيئا و بحصول تلك الشرائط يحصل الاستعداد على ما قال‌ ( هم استعداد براي علوم ضروري وهم براي علوم كسبي).

اما استعداد العلم‌ الضرورى فبالحواس‌ فان عند الاحساس بجزئيات المحسوسات و التنبه للمشاركات‌ ( يعني مابه الاشتراك محسوسات ) و المباينات ( يعني مابه الامتياز محسوسات ) يستعد النفس لفيضان العلوم الضّرورية.

و امّا استعداد العلم‌ الكسبى فبالاوّل‌ اى بالعلم الضرورى فانّ التصورات الكسبيّة انما يحصل بالحدود و الرسوم المنتهية الى التصورات الضّرورية و التصديقات الكسبيّة بالقياسات المنتهية الى المقدمات الضروريّة فبكل حدّا و رسم يستعدّ النفس لفيضان العلم بالمحدود و المرسوم و بكل قياس من الاقيسة لفيضان ( اي يستعد النفس لفيضان ...) نتيجة من النتائج‌.

 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo