درس شوارق - استاد حشمت پور

موضوع : اشكال بر دليل اول

بيان لاهيجي : بياض شديد و بياض ضعيف باهم تفاوت دارند، اين مابه التفاوت همان اضافه اي است كه بياض شديد دارد، وداراي دو حكم است؛ يكي اينكه داخل در ذات شديد است وديگر اينكه خارج از ذات ضعيف است. پس تفاوت بياض شديد وبياض ضعيف در ذات شان است، دو نوع متباين اند، نه اينكه يك نوع باشد با دو عارض متفاوت .

بيان قوشجي : مابه التفاوت بياض شديد وضعيف كه همان زياده است يا در مفهوم بياض دخالت دارد ويا دخالت ندارد، اگر زياده درمفهوم بياض دخالت داشته باشد لازم مي آيد كه مفهوم بياض بر بياض ضعيف صدق نكند، درحاليكه مفهوم بياض هم بر بياض شديد صدق مي كند وهم بر بياض ضعيف. بنابراين زياده در مفهوم بياض دخالت ندارد، بلكه درخود بياض خارجي دخالت دارد، واين دخالت يا به اين صورت است كه زياده داخل در ذات بياض شديد است ولي در ذات بياض ضعيف داخل نيست ويا اين گونه است كه زياده عارض بر بياض شديد است ولي عارض بر بياض ضعيف نيست.

ان قلت : شما تشكيك را در ذاتيات نفي كرديد وتشكيك را در عرضيات قبول داريد، در حاليكه اگر دليل شما در ذاتيات تمام باشد در عرضيات هم جاري مي شود و درعرضيات هم تشكيك نخواهد بود.

توضيح مطلب : شما بياض شديد وبياض ضعيف را ملاحظه كرديد وگفتيد اصل البياض كه ذاتي بياض شديد وبياض ضعيف است تشكيك ندارد، بلك اصل البياض كه ذاتي بياض شديد وبياض ضعيف است به تواطي حمل مي شود بربياض شديد وبياض ضعيف، خلاصه اصل البياض كه ذاتي است به تواطي صدق مي كند بر هردو بياض.

قلت : تفاوت ثلج وعاج در مفهوم بياض نيست، بلكه تفاوت ثلج وعاج در امر خارج از آنها است، تفاوت شان در بياض است كه امر خارج از آنها است.

فان قلت : هذا ( دليل شما / آنچه را كه در باب تشكيك ذاتي گفتيد؛ يعني تتمه اي دليل ) منقوض بالعارض فانّ ما ( تفاوت ) اشتمل عليه بياض الثلج ( بياض مسند به ثلج ) دون العاج ( نه بياض مسند به عاج ) من التفاوت ( بيان ما )،اذا لم يكن معتبرا فى مفهوم البياض لم يتحقق التفاوت بين الثلج و العاج فى ما هو بياض بل فى امر خارج عنه. ( درحاليكه تفاوت بياض ثلج وبياض عاج درمفهوم بياض است، نه در امر بيرون از بياض )

قلت : ذلك التفاوت ليس معتبرا فى مفهوم البياض لكنه فى فرد من البياض و المقول بالتشكيك ليس هو البياض بل الابيض و مفهوم الابيض انّما هو النسبة الى البياض، اعنى ( بيان ابيض ) : ذا البياض ( يعني چيزي كه نسبت به بياض دارد ). و لا شك انّ النسبة الى عدة افراد البياض اشد فى كونها ( نسبت ) نسبة الى البياض ( مربوط به اشد ) من النسبة الى فردٍ واحدٍ من البياض، فحصل التفاوت فى مفهوم الابيض لكن مفهوم الابيض ليس ذاتيا لا للبياض و لا لمعروضه ( يعني ثلج وعاج ) ليلزم التشكيك فى الذاتى بل هو ( مفهوم ابيض ) عرضى لمعروضه ( يعني عرضي ثلج وعاج است )