درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله دوّم: مسأله مقدّمه واجب

مدّعای دوّم: تعمیم اشکال به شرط متقدّم مأمور به و شرط متأخّر مأمور به صحیح نیست.

دلیل:

صغریٰ: شرط متقدّم و شرط متأخّر، جزء مأمور به است (معنای شرطیّت امر متقدّم و یا امر متأخّر برای ذات مأمور به، تقیّد ذات مأمور به به امر متقدّم و یا امر متأخّر است. پس امر نفسی شارع به مجموع مرکّب از ذات مأمور به و امر متقدّم و یا به مجموع مرکّب از ذات مأمور به و امر متأخّر تعلّق می‌گیرد با همان بیانی که در مقدّمه داخلیّه بالمعنی الاعمّ گذشت. بنابراین، مأمور به و متعلّق امر نفسی از دو جزء تشکیل شده است: ذات مأمور به، امر متقدّم و یا امر متأخّر. یعنی امر متقدّم و یا امر متأخّر، جزء مأمور به است).

کبریٰ: جزء مأمور به، تقدّم و تأخّر آن بدون مانع است (از طرفی بعد از تعلّق امر نفسی به مجموع مرکّب از ذات مأمور به و امر متقدّم و یا امر متأخّر، مجموع مرکّب مثل اجزاء واجب می‌شوند. مثلاً حصّه خاصّه از صوم نظیر اجزاء صلوة می‌شود. از طرفی دیگر همان‌طوریکه تقدّم یک جزء از اجزاء واجب بر جزء دیگر و تأخّر یک جزء از اجزاء واجب از اجزاء دیگر بدون مانع است، تقدّم امر متقدّم بر ذات مأمور به و تقدّم ذات مأمور به بر امر متأخّر نیز بدون مانع است. یعنی تقدّم غسل بر صوم و یا صوم بر غسل. و همان‌طوریکه حصول واجب در خارج به حصول اجزاء به تدریج در خارج است، حصول حصّه از صوم نیز در خارج به حصول امر متقدّم یا متأخر و ذات مأمور به به تدریج در خارج است. به بیان دیگر حال امر متقدّم یعنی غسل سابق، حال جزء اوّل صلوة و حال ذات مأمور به یعنی صوم، حال جزء اخیر از صلوة است و یا حال ذات مأمور به یعنی صوم، حال جزء اوّل صلوة و حال امر متأخّر یعنی غسل لاحق، حال جزء اخیر از صلوة است. فکما لا اشکال هنا لا اشکال هناک).

نتیجه: شرط متقدّم و یا شرط متأخّر، تقدّم و تأخر آن بدون مانع است. توجّه باشد که طبق این بیان، خود امر متقدّم و یا امر متأخّر، شرط است.