درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/خون حیوان دارای نفس سائله/ رجوع به روایات

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

از طرفی کلمه‌ی «دماً» در روایت مطلق بدلی است و لذا این کلمه بواسطه‌ی اطلاق شامل کلّیه افراد و مصادیق دم می‌شود به صورت علی البدل. و در صورت ادّعای انصراف دم به دم خاصّ، ضمیمه‌ی عدم القول بالفصل دافع مشکل خواهد بود. از طرفی دیگر روایت دلالت دارد بر اینکه در منقار طیر که به آب رسیده اگر دم نباشد، وضوء با این آب جایز است و اگر در منقار طیر دم باشد، وضوء با این آب و شرب از این آب جایز نیست. جواز وضوء به کمک قرینه‌ی خارجی، دالّ بر طهارت آب و عدم جواز وضوء و عدم جواز شرب دالّ بر نجاست آب و نتیجتاً دالّ بر نجاست دم است. بنابراین، روایت دلالت بر نجاست مطلق خون می‌کند.

مرحوم شیخ انصاری در کتاب طهارت ج۵ ص۷۵ با این روایت استدلال بر نجاست دم نموده است ولی در استدلال، تامّل است چون عدم جواز وضوء با آب و عدم جواز شرب از آب، اعمّ از نجاست دم است و با اثبات اعمّ، اثبات اخصّ نمی‌شود.

روایت چهارم: روایت ابن ابی یعفور از ابی عبد الله علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

۱) نسخه‌ی تهذیب: روی الصفّار عن احمد بن محمّد عن علیّ بن الحکم عن زیاد بن ابی الحلّال عن عبد الله بن ابی یعفور قال: قلت لابی عبد الله علیه السّلام ما تقول فی دم البراغیث قال لیس به بأس قال قلت انّه یکثر و یتفاحش قال و ان کثر قال قلت فالرّجل یکون فی ثوبه نقط الدّم لا یعلم به ثمّ یعلم فینسیٰ ان یغسله فیصلّی ثمّ یذکر بعد ما صلّی أ یعید صلوته قال یغسله و لا یعید صلوته الّا ان یکون مقدار الدّرهم مجتمعاً فیغسله و یعید الصّلوة. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۵۵).

۲) نسخه‌ی استبصار: اخبرنی الشیخ رحمه الله عن احمد بن محمّد عن ابیه عن الصفّار عن احمد بن محمّد عن علیّ بن الحکم عن زیاد بن ابی الحلّال عن عبد الله بن ابی یعفور قال: قلت لابی عبد الله علیه السّلام ...... تا آخر متن تهذیب با اختلافی قلیل. (استبصار، تحقیق خرسان، ج۱ ص۱۷۶).

۳) نسخه‌ی عوالی اللئالی: روی عبد الله بن ابی یعفور صحیحا عن ابی عبد الله علیه السّلام قلت الرّجل یکون فی ثوبه ...... تا آخر متن تهذیب. (عوالی، ج۳ ص۵۵).

۴) نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل تهذیب است. (وافی، ج۶ ص۱۸۴).

۵) نسخه‌ی وسائل الشیعة: محمّد بن الحسن باسناده عن الصفّار عن احمد بن محمّد عن علیّ بن الحکم عن زیاد بن ابی الحلّال عن عبد الله بن ابی یعفور فی حدیث قال قلت لابی عبد الله علیه السّلام الرّجل یکون فی ثوبه نقط الدّم ...... تا آخر متن تهذیب. (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۲۹).

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

نکته‌ی الف: مرحوم شیخ در تهذیب روایت را از محمّد بن حسن صفّار نقل فرموده است. سند مرحوم شیخ به این راوی در مشیخه‌ی تهذیب ص۷۳ به این صورت آمده است: و ما ذکرته فی هذا الکتاب عن محمّد بن الحسن الصفّار فقد اخبرنی به الشیخ ابو عبد الله محمّد بن محمّد بن النعمان ...... بعضی از طرق مرحوم شیخ به این راوی، صحیح و بعضی، حسن است. رواة در سند روایت طبق نسخه‌ی تهذیب، امامی و ثقه هستند و لذا روایت طبق نسخه‌ی تهذیب، صحیحه است. (ملاذ الاخیار ج۲ ص۳۵۰).

نکته‌ی ب: روایت طبق نسخه‌ی استبصار، صحیحه و یا حسنه است و علّت اختلاف در صحّت و حسن روایت، اختلاف در توثیق احمد بن محمّد بن حسن بن ولید است و علی ایّ تقدیر، روایت حجّت است.