بسم الله الرحمن الرحیم

ربّنا لا تَکلنا إلی أنَفسنا طَرفَةَ عَینٍ أبَداً

﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ وَالْعَصْرِ ﴿۱﴾ إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ ﴿۲﴾إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ ﴿۳﴾

دو سوال جواب داده شد، عبادت خدا چیست ؟ و چرا عبادت خدا نزدیکترین راه برای رسیدن به کمال است.

سوال سوم: چگونه خدا راب ابید عبادت کنیم ؟ و از کجا باید یاد بگیریم ؟ در سوره حمد آمده است، ﴿ایّاکَ نَعْبُدُ وَ ایّاکَ نَسْتَعین * اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ﴾[1] ازد تو کمک می خواهیم برای انجام عبادت و هم برای یادگیری عبادت، یعنی خدا باید بگوید که چطور او را عبادت کنیم، یکی می خواهد با آزار دیگران می خواهد عبادت کند این معنا ندارد چرا که قوانین را خدا وضع می کند، ﴿أَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي﴾[2] دستور خواندن و نحوه انجام را خدا به ما می گوید، این اصل اولی است که منبع بیان عبادت خدا خود خدا است.

عبادت به چند معنا آمده است معنای عام مثل آیه ﴿وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ﴾[3] ﴿وَأَنِ اعْبُدُونِي ۚ هَٰذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ﴾[4] این یک معنا.

معنای خاص عبادت یعنی فقط نماز و حج که کتاب عبادات مخصوص این شده است، آنچه که خدا ما را برای آن آفریده عبادت عام است و فقها در کتب خود این قوانین را از آیات و روایات استخراج کرده اند.

معنای عام عبادت

شامل تمام افعال انسان می شود. رعایت قانون خدا می شود عبادت که شامل نوشیدن و ورزش کردن می شود هر عملی که واجب و یا مباح باشد. عن أبي عبد الله (ع) قال: سمعته يقول: ما من شيء إلا وفيه كتاب أو سنة.[5] در هر حادثه ایی خدا حکم دارد.

فردی از پیامبر ص پرسید که ازدواج من چرا ثواب دارد در حالی که من برای نفس خودم انجام می دهم چرا ثواب دارد؟ پیامبر ص جواب دادن که اگر ازدواج نمی کردی دچار زنا می شدی و چون با ازدواج از حرام دور می شوی این عمل تو ثواب دارد.

هر کار مستحب واجب یا مباح را انجام می دهیم عبادت خدا را انجام می دهیم چون رضایت خدا را دنبال کرده ایم، و هر جا که حرام خدا را انجام دهیم خدا را معصیت کرده ایم. و شیطان را اطاعت کرده ایم.

معنای عام عبادت اینست که هر کاری که انجام می دهیم رضایت خدا را در نظر بگیریم می شود عبادت خدا.

عبادت به معنای خاص

﴿وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ ۚ وَذَٰلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ﴾[6] خداوند می فرماید که انسان ها امر شده اند که خداوند را خالصانه عبادت کنند و چون فرد خدا را قبول دارد حرف خدا را انجام می هد این یک نوع عبادت، و یک عبادت مثل نماز که قصد قربت می خواهد و به خاطر دستور خدا انجام می دهد و فقط برای او باید باشد که اگر قصد قربت نیایید نماز باطل می شود.

عملی که قصد قربت در آن شرط است و شرائط خاص دارد مثل طهارت و بدون طهارت نمی شود و مراعات این شرائط به قصر انجام فرمان خدا می شود عبادت خاص. این عبادت مراتب دارد یعنی اگر به خاطر دور شدن از جهنم باشد اشکال ندارد یک مرتبه است و گاهی برای رسیدن بهشت و گاهی برای غیر این موارد است چنانکه امام علی ع فرمودند: « الهی ما عبدتک خوفا من نارک و لا طمعا فی جنتک بل وجدتک اهلا للعبادة فعبدتک»[7] این عبادت به خاطر سزاوار بودن خدا برای عبادت انجام می شود که این عبادت محبین است و بالاترین درجه عبادت است.

این عبادات را خداوند تأیید کرده مثل نماز انفاق جهاد حج و ...