درس خارج اصول استاد محمد محمدی قایینی

موضوع: صیغه امر /اوامر /مقصد اول

خلاصه مباحث گذشته:

1- دلالت صیغه امر بر وجوب

مرحوم آخوند[1] می فرماید امر دلالت وضعی بر وجوب دارد به دلیل تبادر و تأیید کرده این مطلب را به عدم صحت اعتذار عبد به اینکه احتمال اراده ندب می دادم.

مرحوم آخوند در بحث ماده امر، بعد از اینکه فرمود مفاد ماده امر وجوب است به همین تبادر استناد کرد، به عنوان مؤید تعدادی از استعمالات را بیان کرد «و يؤيد قوله تعالى‌ فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ‌ يُخالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ‌ و (قوله صلى الله عليه و آله: [2] لو لا أن أشق على أمتي لأمرتهم بالسواك) و (قوله صلى الله عليه و آله‌: لبريرة بعد قولها أ تأمرني يا رسول الله لا بل إنما أنا شافع) إلى غير ذلك و صحة الاحتجاج على العبد و مؤاخذته بمجرد مخالفة أمره و توبيخه على مجرد مخالفته كما في قوله تعالى‌ ما مَنَعَكَ أَلَّا تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُك‌»[3] این امور اگر بخواهند مؤید باشند، در صیغه امر باید مطرح شوند چرا که معنای﴿فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ‌ يُخالِفُونَ عَنْ أَمْرِه ِ﴾[4] حذر از مخالفت قول خدا که بگوید «آمرکم بکذا» نیست بلکه معنایش این است که از مخالفت با اوامر من مانند «صل، صوموا و ...» مخالفت نکنید. هرچند در آیات و روایات ماده امر آمده بود لکن معنای امر به سواک این است که بگوید «استاکو» یعنی صیغه امر. اصلا مدلول ماده امر، صیغه امر است ﴿إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ‌ وَ الْإِحْسانِ﴾‌[5] یعنی خدا می گوید ﴿اعدلوا هو أقرب للتقوی ﴾[6] «أحسنوا» است و به معنای این نیست که بگوید «آمرکم بالعدل و الاحسان».