درس خارج فقه استاد محمد محمدیقائینی
1402/08/21
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: شرایط شاهد/ اسلام/
قبل از ادامه بررسی ادله اشتراط اسلام تذکر این لازم است که در شهادت کافر چهار حالت اصلی قابل تصور است:
شهادت کافر بر علیه مسلمان
شهادت کافر به نفع مسلمان
شهادت کافر بر علیه کافر
شهادت کافر به نفع کافر
شهادت کافر به نفع مسلمان گاهی ممکن است در فرضی باشد که طرف دعوای این مسلمان، مسلمان دیگری باشد و ممکن است کافر باشد.
شهادت کافر بر علیه مسلمان گاهی ممکن است در فرضی باشد که طرف دعوای این مسلمان، مسلمان دیگری باشد و ممکن است کافر باشد.
و هم چنین در شهادت کافر به نفع کافر یا بر علیه کافر ممکن است در فرضی باشد که طرف دعوای آنها مسلمان باشد یا کافر باشد.
تقسیم دیگر این است که در موارد شهادت کافر به نفع یا بر علیه کافر، ممکن است در فرضی باشد که طرفین دعوا از اهل ملت واحد باشند مثلا هر دو یهودی باشند یا هر دو مسیحی باشند و ممکن است از اهل ملت واحد نباشند مثلا یکی یهودی باشد و یکی مسیحی.
از جمله این روایات به دو روایت از سکونی اشاره کردیم که در آنها تعبیر شده بود شهادت «ذِي مُخْزِيَةٍ فِي الدِّينِ» حجت نیست. این تعبیر در برخی کلمات به کسی که حد زده شده تفسیر شده و در برخی کلمات به ولد الزنا تفسیر شده است.
اما به نظر این عنوان اگر بر کسی که محدود است صدق کند با این حال بر ولد الزنا صدق نمیکند چون او که در زنا نقشی نداشته باشد تا خزی در دین او باشد.
علاوه که روایات متعددی در قبول شهادت محدود بعد از توبه وجود دارد و لذا مثل مجلسی اول و دوم هر دو محدود را مقید کردهاند به قبل از توبه و تحمیل این تفسیر به روایت خیلی بعید است خصوصا که توبه لزوما در رفع عار و ننگ عرفی موثر نیست و برخی از افعال موجب عار هستند حتی اگر شخص توبه هم بکند.
پس مفاد این روایت عام است و شامل مواردی هم هست که خود دین عار و ننگ باشد و این ننگ و عار از ناحیه اعتقاد به خود یک دین به وجود آمده باشد.
دلالت این دو روایت اگر تمام باشند اطلاق دارد و همه صور را شامل است.