درس خارج اصول احمد فرخ‌فال

موضوع: الفاظ/علائم الحقيقة و المجاز /استعمال لفظ در این دو

نظر دیگر فقها در ارتباط با حقیقت و مجاز : اما دیگر فقها و ادبا و قدمای از ادبا آنها هم عیده ها و مسلک ها و مبانی مختلف دارند : حضرت آیت الله مظاهری بحث را به گونه ای دیگر تبیین می کنند ؛ کتاب عوائد الصول صغیر مباحث درس خارج ایشان تقریرات درس خارج و در امر سوم جلد اول صفحه 29 : مشهور بین قدمای ادبیان این است که استعمال لفظ در غیر موضوع له مجاز است و غالب استعمالات هم در غالب مجازات اتفاق می افتد و چاره ای نیست برای صحت استعمال لفظ در غیر موضوع له از قرینه ای ، که بواسطه ای این قرینه معنای حقیقی و مجازی شناخته می شود یعنی مخاطب ملاحظه می کند اگر لفظی با قرینه ای استعمال شد این قرینه را قرینه صارفه از معنای حقیقی می دانند و لفظ را استعمالش را در معنای مجازی متوجه می شود و انواع قرائنی که فرق بین معنای حقیقی و مجازی به واسطه این قرائن اتفاق می افتد را 20 نوع قرینه مطرح شده ، مرحوم آخوند خراسانی(ره) بحث رو اینطور آغاز کرده بود که استعمال لفظ در مایناسب چه نوع باشد و چه صنف باشد و چه مثل ، این بالطبع است و اصلا بحث را روی قرینه نبرده بود . و حضرت آیت الله مظاهری بحث را اینطور آغاز کرده که استعمال لفظ در غیر معنای موضوع له مجاز است و به واسطه قرینه می شود شناخت که این معنای حقیقی است یا مجازی .

مبنای اول ؛ " ملاک ما قرینه باشد " این مبنای آیت الله مظاهری است و مدعی هستند که مشهور هم همین را می گویند .

مبنای دوم ؛ مرحوم آخوند خراسانی(ره) می فرمایند ملاک این است بالوضع باشد معنای حقیقی و بالطبع بود معنای مجازی و کاری به قرینه نداریم .

مبنای سوم ؛ مبنای معاصرین و متاخر متاخرین : نه حرف مشهور را پذیرفتند و نه حرف مرحوم آخوند خراسانی(ره) و گفتند که برای مجاز یک معنای حقیقت ادعایی تصور کردند که استعمال لفظ در معنای حقیقی مشخص است و در مایناسب و در معنای غیر حقیقی بر اساس ادعای معنای حقیقی لفظ را استعمال کردیم ، مبنای سکاکی: آنچه که مصحح استعمال است آن وجود قرینه است و ما کاری به طبع و وضع نداریم .

مبنای آیت الله مظاهری : حضرت آیت الله مظاهری نظری از مرحوم امام خمینی (ره) بیان می کند که این مبنا که مبنای معاصرین و مبنای سکاکی است و همین مبنای مرحوم امام خمینی (ره) هم است و من آن را قبول دارم .

مبنای چهارم مبنای مرحوم آیت الله بروجردی (ره) : حضرت آیت الله مظاهری استاد ما یک مذهب و مسلک و مبنای چهارمی را انتخاب کرده است که تلفیقی از نظر مشهور و نظر معاصرین در قالب مبنای مرحوم آیت الله بروجردی (ره) ایشان نقل می کنند که لفظ وقتی که استعمال می شود در مجازی در همان معنای حقیقی استعمال شده و متکلم این معنای حقیقی را پلی برای رسیدن به آن معنای مجازی قرار داده است .

تایید مبنای مرحوم آیت الله بروجردی : حضرت آیت الله مظاهری می فرماید این نظر مرحوم آیت الله بروجردی هم قابل قبول است برای ادبا .