درس خارج فقه احمد فرخ‌فال

موضوع: فقه العلاقات الانسانیه/تعاملات حکومت و ولایت /نیاز به حکومت

عرض شد :

    1. بشر یک عنصر اجتماعی است .

    2. نیاز به قانون دارد .

    3. قانون نیاز به مجری و ضامن اجرا دارد ، پس نیاز به حکومت است .

این‌ها دلیل لبّی بر این مطلب بود .

از سوی دیگر قرآن فرمود پیامبر (ص) أسوه شماست و سنّت پیامبر (ص) هم تشکیل حکومت بود .

روش امیرالمؤمنین (ع) نیز بنابر روش و سیره پیامبر (ص) بود .

این‌ها ادله‌ای بود که بنابر عقل و سلوک تاریخی پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) به ما ثابت می‌کند که حکومت لازم است . حال بحث در این است که چرا می‌گویید حکومت باید اسلامی باشد؟ یعنی امکان غیراسلامی بودن حکومت وجود ندارد؟ خیر . زیرا خداوند متعال از ما اسلام را مطالبه کرده . بعد از بعثت نبی مکرم اسلام دیگر ادیان طریق هدایت نحسوب نمی‌شوند . حکومت هم همینطور است .

آیات را ملاحظه بفرمایید :

﴿إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ وَ مَا اخْتَلَفَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ وَ مَنْ يَكْفُرْ بِآياتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَريعُ الْحِساب‌﴾[1] دین فقط اسلام است ، کتابی هم که بازی در می‌آورند کفران کرده‌اند وهر کس به نشانه‌های الهی کفر ورزد خداوند خیلی سریع به حساب‌شان خواهد رسید .

﴿فَإِنْ حَاجُّوكَ فَقُلْ أَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلَّهِ وَ مَنِ اتَّبَعَنِ وَ قُلْ لِلَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ وَ الْأُمِّيِّينَ أَ أَسْلَمْتُمْ فَإِنْ أَسْلَمُوا فَقَدِ اهْتَدَوْا وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ وَ اللَّهُ بَصيرٌ بِالْعِبادِ﴾[2]

استاد : ای پیامبر آن‌ها از اهل کتاب که به محاجّه با تو می‌پردازند ، به آن‌ها بگو که بالاخره اسلام را می‌پذیرید یا نه ؟ اگر نپذیرفتند که هدایت شده‌اند و الا فی ضلال مبین هستند .

استاد : اگر شما باشید از این آیات چه برداشتی می کنید ؟ آیا یک حکومت اهل کتاب مثلا مسیحی ، احکام اسلام را اجرا می‌کند ؟ نه اصلا حکومت پهلوی که به ظاهر شیعه بود ولی دست نشانده اجنبی و کافر ، مگر احکام الهی را اجرا می‌کرد ؟

استاد : ما طبق آیات موظّفیم دینِ مستقر را اسلام قرار دهیم ؛ آیا چنین حکومت‌هایی که بیان شد دین اسلام را بیان می‌کنند و اجراء ؟ این‌ها از اسلام رو برگدانده‌اند ، در مقابل آن هستند ، چطور آن‌را اجرا می‌کنند ؟!

﴿وَ مَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلامِ ديناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرينَ﴾[3] در آیه قبل آمد که دین فقط اسلام است ، اینجا می‌فرماید غیر از اسلام است ، اینجا می‌فرماید غیر از اسلام پیروی نکن . این دو آیه با هم تبدیل به حصر می‌شود ؛ آری اگر فقط آیه اول بود (19) تأکید بود اما این دو با هم تبدیل به حصر (انحصار) در مطلب می‌شوند که همانا دین فقط اسلام است ، یعنی مثل این است که بگوید : انّما الدین هوالاسلام .

گروهی با ادّعای روشنفکری اشکال کرده‌اند که اینجا منظور دین اسلام نیست ، تسلیم شدن در برابر امر خداست .

... وجهت وجهی للذی فطرالسموات و الأرض حنیفا مسلما . این آیات اسلام را نمی‌گوید تسلیم را بیان می‌کند . در جواب این‌ها باید گفت با این آیه 85 سوره آل عمران چه می‌کنید ؟!

و من یبتغ غیرالاسلام دینا ... معلوم می‌شود اسلام دین است نه تسلیم بودن ؛ تصریح می‌کند بر دین بودن اسلام .

دلیل دیگر این که :

متفاهمِ عرف این بوده که می‌گفته اند : یهود ، نصارا ، اسلام . لذا آیه تصریح می فرماید : «ومن یبتغ غیرالاسلام دینا» یعنی غیر از اسلام دین دیگر مثلا یهود یا مسیحی را بپذیر : «لن تقبل» .

آیه‌ای که درباره رسالت پیامبراست ببینید :

استاد : تمام این‌ها (آیات و تاریخ) حاکی از آن است که منظور از اسلام ؛ دین اسلام است . اما این بی‌خردهای روشن فکرنما می‌گویند ملاک تسلیم است ؛ ابراهیم (ع) تسلیم بود ، مسیح (ع) تسلیم بود ، حواریون تسلیم بودند . اصحاب پیامبر (ص) تسلیم بودند ؛ پس هرکس به دین خود باشد و «لیظهره علی الدین کله ...» اصلا دلالت بر اسلام ندارد و اینطور ایجاد التقاط کرده و می‌گویند اسلام را « نؤمن ببعض و نکفر ببعض» . در صورتی که اعتقاد ما این است : کسی که حتی فقط یکی از احکام الهی دین را انکار کند ، کافر است .

بنابراین ، این‌ها آیاتی است که به ما می‌گوید : اگر بناست عالم زمان (که امیرالمومنین فرمود ) حکومت ایجاد کند ( و فرمود : اگر حضور مردم حجت را تمام نکرده بود افسار شتر خلافت را به همان حال رها می‌کردم و اصلا سراغ این مسأله نمی‌آمدم ) باید چه نوع حکومتی ایجاد کند ؟ حکومت لائیک ؟ حکومت سکولار؟ این حکومت باید چه قانونی را اجرا کند ؟ اسلام یا غیرآن را ؟

حال این سئوال مطرح می‌شود که : این حکومت اسلام شورایی محقق می‌شود ؟ یاانتخاباتی ؟ یا انتصاباتی ؟ انطباق آن با اسلام با تشخیص فقیه و عالم است یا با وزارت فلان ؟ لذا شورای نگه بان ایجاد شده تا بررسی کند که این طرح مجلس یا لایحه دولت می‌تواند شرع و قانون اساسی برخواسته از شرع را ضمانت کند یا خیر؟