موضوع: ماهیت رابطه قرارداد بین پزشک و بیمار /فقه پزشکی /مسائل مستحدثه

خلاصه مباحث گذشته: گفتیم رابطه بین پزشک و بیمار یک قرار داد و معامله است هرچند به معامله بودن آن تصریح نشود.

1- بیان لازم یا جایز بودن قرارداد بین پزشک و بیمار

سوال: آیا این قرارداد به صورت یک عقد لازم بین الطرفینی است که قابل فسخ کردن توسط طرفین معامله نباشد یا عقد جایز است که طرفین معامله بتوانند آن را فسخ بکنند؟

نظر استاد: قرار داد پزشک و بیمار از سنخ اجاره است و اجاره عقد لازم بین الطرفین است.

اشکال: در یک آیین نامه ای که برای پزشکان در هیئت دولت تصویب شده است آنجا آورده اند بیمار هر وقت که بخواهد می تواند از قرار داد خارج شود و این یعنی جواز قرار داد.

جواب: این به معنای جواز معامله نیست بلکه بیمار از یک حالت و مرحله درمانی به مرحله دیگر منتقل شده است و این انتقال جدید یک قرار داد جدید را منعقد می کند و وقتی منتقل یافت لازم من الطرفین می شود.

نکته 1- زمانی که تردید داشتیم بین قرارداد پزشک و بیمار رجوع به قاعده اصاله الزوم می کنیم.

نکته 2- این معامله به صورت معاطاتی انجام می شود و اگر معاطاتی انجام شد این سوال پیش می آید که اصاله الزوم در معاطات جاری میشود یا نه؟ بنا براین برای پاسخ به این سوال باید دلیلی که اصاله اللزوم به وسیله آن حجیت پیدا کرده را بررسی کنیم.

2- دلایل لزوم قرارداد اجاره بین پزشک و بیمار

2.1- دلیل اول: بناء عقلا

یعنی سیره بین عقلا این است که قرارداد بین پزشک و بیمار لازم است الا ما خرج بدلیل وعقلا معاطات را عقد می دانند پس اصاله الزوم شامل آن می شود.

2.2- دلیل دوم :آیه وفای به عقد

اوفوا بالعقود دلالت بر لزوم می کند لکن این سوال پیش می آید که معاطات عقد است یا اباحه؟ یعنی اول باید عقد بودن آن اثبات شود بعد اوفوا بالعقود را بر آن حمل کنیم.

2.3- دلیل سوم: تجاره عن تراض

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلاَّ أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ﴾[1]

سوال: آیا معاطات تجارت است؟ بله معامله است و وقتی معامله می کنیم ملک منتقل می شود و زمانی که ملک منتقل شد دیگر طرف مقابل نمی تواند آن را فسخ کند بلکه نیاز به رضایت طرفینی دارد و حال که رضایت طرفینی نیست اکل مال بالباطل است بنابراین این آیه لزوم معاطات را ثابت می کند.

بله اگر معاطات را مملک ندانیم آن وقت می توانیم بگوییم به ملکیت طرف مقابل در نیامده تا «لا تاکلوا» شامل او شود.

بنابراین باید ابتدا بحث کنیم که آیا معاطات مملک است یا نه؟