درس اصول استاد حمید درایتی
99/09/10
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: المفاهيم/عام و خاص /ادوات عموم
جواب
مرحوم صدر در برابر اين تقريب فنى مى فرمايند طبيعة مهملة همان طبيعتى است كه با عدم لحاظ قيد مى باشد و از جهت مانند طبيعة مطلقة قابل انطباق بر همه ى افراد خارجى خواهد بود هرچند كه طبيعة مطلقة ماهيت با لحاظ عدم قيد است و نيازى به مقدمات حكمت نيست .
به عبارت ديگر طبيعة مهملة نسبت به جعل مهمل و نسبت به تطبيق اطلاق دارد و از اين جهت طبيعة مطلقة مفهومى و به حمل شايع است ولى قسم اول آن طبيعة مطلقة مصداقى و به حمل أولى مى باشد.[1]
اين عدم لحاظ قيد به مثابه لحاظ عدم قيد نيست تا موقوف بر مقدمات حكمت باشد بلكه با فحص از قيد حاصل مى شود و نهايتا براى ارتفاع قيد مشكوك و قيد غير موصولة ، به أصالة عدم قرينة تمسك مى شود. همچنين با توجه به أصالة الحقيقة استعمال طبيعة مهملة در طبيعة مقيدة و مجردة منتقى مى گردد.
اگر گفته شود اثبات استعمال ماهيت در طبيعة مهملة، عدم تقيد آن در مقام مراد جدى را ثابت نمى كند و حال آنكه اقسام ثلاثة طبيعة مهملة به لحاظ مراد جدى مى باشد و حتى در موارد طبيعة مقيدة، مستعمل فيه آن طبيعة مهملة است ؛ مى گوييم اين شبهه با أصالة التطابق (تطابق مراد استعمالى و مراد جدى) مندفع مى شود.
اشكال
مى گوييم لازمه ى اين دفاع آن است كه طبيعة حتى در مقام مراد جدى نيز مهملة باشد و حال آنكه إهمال در مقام ثبوت و جعل مستحيل است. بنابراین براى كشف از مراد جدى نيازمند جريان مقدمات حكمت هستيم تا طبيعة مهملة حوزه مراد استعمالى را طبيعة مطلقة در حوزه مراد جدى گرداند. به نظر می‌رسد جواب مرحوم صدر به تقريب كلام نائينى تمام نيست.
