درس اصول استاد حمید درایتی
1400/09/21
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: مجمل مبين/اقسام مجمل /نظريه مختار
◦ در برابر دليل مطلق مبيّن، دليل مجملى وجود داشته باشد :
⁃ دليل مطلق نافى و دليل مجمل مثبت حكم باشد (لاتكرم الجاهل - أكرم زيداً) — بنابر اطلاق دليل، سلب حكم نسبت به افراد آن نيازمند دليل خاص مبيّن و أقوى مى باشد و با توجه به مجمل بودن دليل خاص (مردد بين زيد عالم و جاهل)، اعتبار و تقديم اطلاق دليل مبيّن بعيد به نظر نمى رسد كه بر اين اساس فرد مردّد تخصّصا از تحت آن خارج خواهد بود (أكرم زيداً العالم) هرچند كه اجمال مراد استعمالى دليل خاص نيز كما كان باقيست.
⁃ دليل مطلق مثبت و دليل مجمل نافى حكم باشد (أكرم العالم - لاتكرم زيداً) — با فرض قبل در حكم مشترك است.
◦ در برابر دليل مقيّد مبيّن، دليلى وجود داشته باشد كه بخشى از آن موجب اجمال آن شده باشد (أكرم العالم و لاتكرم الجاهل و أطعمه - أطعم زيداً الجاهل) — با صرف نظر از رفع اجمال دليل با قواعد لفظى (رجوع ضمير به نزديك ترين مرجع)، اصل عدم تخصيص [1] موجب ارتفاع اجمال (رجوع ضمير أطعمه به جاهل) نخواهد شد بلكه كما كان اجمال آن باقى مى ماند (مردّد بودن رجوع ضمير أطعمه به عالم و جاهل) زيرا عقلاء اين چنين لازمه اى براى اصل عقلائى عدم تخصيص شناسايى ننموده اند.
• در برابر دو دليل مجمل، دليل مبيّن منفصلى وجود داشته باشد (لاتكرم الفاسق - أكرم زيداً - المرتكب الصغيرة فاسقٌ) — با توجه به اينكه دليل مبيّن ناظر بر دليل مجمل اول و مفسّر آن است، موجب رفع اجمال دليل اول (لاتكرم الفاسق سواء ارتكب الصغيرة أو كبيرة) مى باشد و با در نظر گرفتن اطلاق دليل اول، سلب حكم نسبت به افراد آن نيازمند دليل خاص مبيّن و أقوى خواهد بود و با توجه به مجمل بودن دليل خاص (زيداً المرتكب الصغيرة أو زيداً التارك الصغيرة و الكبيرة)، اعتبار و تقديم اطلاق دليل مبيّن بعيد به نظر نمى رسد كه بر اين اساس فرد مردّد تخصّصا از تحت دليل اول خارج خواهد بود (أكرم زيداً التارك الصغيرة و الكبيرة) هرچند كه اجمال مراد استعمالى دليل خاص نيز كما كان باقيست.
• …
