درس خارج فقه استاد حمید درایتی

موضوع: کتاب الشركة/شرکت تعاونی/شروط ضمن عقدتنبيه

تمام مطالبى كه پيرامون ماهيت شرط ضمن عقد در كلام فقهاء وجود دارد عبارتند از :

●در صورتى كه موجب تعليق إنشاء شود — عقد باطل خواهد بود و قدرميقن از اجماع بر بطلان تعليق در إنشاء مى باشد.

●در صورتى كه موجب تعليق مُنشأ شود :

■اگر محصّل الوقوع باشد :

●متعاقدين عالم به حصول باشند — عقد صحيح خواهد بود و حقيقتا منجّز مى باشد.

●متعاقدين جاهل به حصول باشند — عقد باطل خواهد بود و معلّق مى باشد (كلام مرحوم آيت الله خوئى تهافت دارد).

■اگر متوقّع الوقوع باشد :

●وقوع آن در آينده قطعى باشد — عقد باطل خواهد بود و معلّق مى باشد (كلام مرحوم آيت الله خوئى تهافت دارد).

●وقوع آن در آينده محتمل باشد — عقد باطل خواهد بود و معلّق مى باشد.

●در صورتى كه موجب تعليق التزام به عقد شود — عقد صحيح خواهد بود و حقيقتا منجّز مى باشد و نتيجه ى آن خيار تخلّف شرط است.

لازم به ذکر است كه كه جناب آقاى دكتر مهدى شهيدى در كتاب شروط ضمن عقد معتقدند اساسا بين تعليق در عقد و شرط ضمن عقد اختلاف ماهوى وجود دارد فلذا فقهاء حكم به بطلان اولى و صحت دومى نموده اند. تفاوت آن دو عبارت است از آنكه در تعليق عقد، إنشاء مشروط مى گردد در حالى كه در شروط ضمن عقد، مُنشأ معلّق مى شود (چه اصل مُنشأ و چه التزام به آن).

بخش دوم - اقسام شرط

شرط از منظرهاى مختلف قابل تقسيم است كه براى شناسايى ماهيت شرط ضمن عقد، تعرّض بدان خالى از فايده نمى باشد. انقسامات شرط عبارت است از :

●به لحاظ متعلّق :

■شرط فعل — اقدام و يا ترك فعلى از جانب هريك از متعاقدين و يا شخص ثالثى شرط شود خواه آن فعل امر مادى باشد و خواه امر حقوقى. اين چنين شرطى به دو صورت ممكن است :

●شرط فعل، منجّز باشد (مشروط به عمل قطعى).

●شرط فعل، معلّق باشد (مشروط به عمل محتمل).

■شرط صفت :

● صفت طرف عقد :

■صفت موجود

■صفت سابق

■صفت لاحق

●صفت مورد عقد :

■صفت موجود

■صفت سابق

■صفت لاحق