موضوع: صلوة/قنوت /دعا در قنوت

متن:

یجوز الدعاءُ فیه بالفارسیّة و نحوها مِنَ اللّغات غَیْرِ الْعَرَبیّة وَ إنْ‌ ‌کان لایتحقّقُ ‌وَظیفَةُ القُنُوتِ إلّا بِالْعَرَبی وَ کَذا فی سائِر أحوال الصَّلاة ‌وَ أذْکارِها نَعَم الأذْکارُ المخصوصَة لایجوزُ إتْیانُها بِغَیْرِ الْعَرَبی.

(دعاء در قنوت به فارسی و امثال آن از لغات غیرعربی جایز است هرچند اداء وظیفه قنوت محقّق نمی شود مگر به عربی و همینطور در سایر احوال نماز و اذکار آن به غیرعربی جایز است، بلی اداء اذکار مخصوصه به غیرعربی جایز نمی باشد.

‌شرح:

از مباحث اختلافی بین اصحاب امامیه همین مسئله است.

مرحوم صدوق نسبت به جواز دعا به فارسی و امثال آن از لغات غیر عربیّه در قنوت تصریح نموده است و به کثیری از قدماء بلکه مشهور بین الاصحاب نسبت داده شده است.

مرحوم صاحب حدائق:

اِخْتلفَ الْاَصْحابُ فی جَوازِ القنوتِ بالفارسیّه فَمَنَعَهُ سَعْدُ بْنُ عَبْدِالله وَ اَجازَهُ محمدُ بنُ حَسَنِ الصَّفار وَاخْتارَهُ ابْنُ بابُویه و الشَّیْخُ فی النَّهایَه ... والَّذی یَقْرُبُ عِندی هُوَ ماذَهَبَ الیه سَعْدُ بْنُ عَبْدِالله مِنَ الْمَنْعِ و التَّحریم[1] .

(اصحاب اختلاف کرده اند در جواز قنوت به فارسی پس منع کرده است آن را سعد بن عبدالله و مجاز دانسته آن را محمد بن حسن صفّار و اختیار کرده این قول را ابن بابویه و شیخ در نهایه و آنچه نزدیک است نزد من همان نظر سعد بن عبدالله است از منع و تحریم «دعاء به فارسی و دیگر لغات غیرعربی».)

بعض نصوصی که مجوّزین قرائت دعا به غیر عربی از جمله فارسی در قنوت به آنها استدلال نموده اند:

صحیحه علی بن مهزیار:

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَاجَعْفَرٍ(ع) عَنِ الرَّجُلِ يَتَكَلَّمُ فِي صَلَاةِ الْفَرِيضَةِ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ يُنَاجِي رَبَّهُ عَزَّوَجَلَّ قَالَ نَعَمْ[2] .

(علی بن مهزیار گوید از امام باقر سؤال کردم راجع به کسی که در نماز واجب تکلم می کند به هرچیزی که مناجات می کند پروردگارش را فرمود بلی.)

مرسله صدوق 1:

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ قَالَ قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ الثَّانِي(ع) لَابَأْسَ أَنْ يَتَكَلَّمَ الرَّجُلُ فِي صَلَاةِ الْفَرِيضَةِ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ يُنَاجِي بِهِ رَبَّهُ عَزَّوَجَلَّ[3] .

(مرحوم صدوق گوید که امام ابوجعفر ثانی «امام جواد(ع)» فرمود اشکالی ندارد که کسی تکلم کند در نماز واجب به هر چیزی که مناجات می کند به وسیله آن پروردگارش را.)

مرسله صدوق 2:

قَالَ الصَّادِقُ(ع) كُلُّ مَا نَاجَيْتَ بِهِ رَبَّكَ فِي الصَّلَاةِ فَلَيْسَ بِكَلَامٍ[4] .

(مرحوم صدوق گوید: هر آنچه مناجات می کنی به وسیله آن در نماز پروردگارت را کلام نیست.)

«منظور کلام بشری است که مبطل نماز می باشد.»

به این قبیل روایات استدلال کرده اند که به عنوان نمونه در صحیحه علی بن مهزیار اطلاق آن در حالیکه تکلم رجل تقیید به عربی نشده است، اقتضا دارد که مناجاة در نماز به جمیع لغات جایز باشد.

به این استدلال پاسخ داده شده که اطلاق آن از حیث لغة ظاهر نیست بلکه می توان گفت که انصراف به خصوص لغة عربیّه دارد از آن جهت که اقوال صلاتیّه عربیّت است.

مضافاً بر اینکه مراد از این روایات عبارت است از دعاء برای دنیا و آخرت و به هیچ وجه درصدد بیان جواز تکلم به هر لغتی نمی باشد، کما اینکه مرحوم صاحب جواهر هم به این نکته تصریح دارند:

و النُصُوص المزبوره مَعَ اِرسالِ بَعْضِها غَیْرُ مُساقَةٍ لبیان الجواز بِاَیِّ لُغَةٍ بَل المرادُ مِنْها اَنَّ کُلَّ مایَناجی بِهِ الله فی غَرَضٍ دنیَویٍّ اَوْ اُخْرَویٍّ لَیْسَ مِنَ الْکَلام الْمُبْطِل[5] .

(و نصوص مزبور علاوه بر اینکه بعض آنها مرسله هست برای بیان جواز به هر لغت وارد نشده است بلکه مراد از آنها این است که هر آنچه به وسیله آن مناجات خداوند انجام می شود جهت خواسته دنیوی و اخروی از جمله کلام مبطل در نماز نمی باشد.)